ضرورت افزایش سهم خودروهای هیبریدی در ایران
ایران برای کاهش آلودگی و مصرف سوخت، ناگزیر از گسترش خودروهای هیبریدی است؛ مسیری ضروری برای گذار تدریجی به انرژی پاک و آیندهای سبز.
در جهان امروز، خیابانها در حال تغییرند. صدای موتورهای بنزینی آرام آرام جای خود را به زمزمه فناوریهای پاک میدهد. از اروپا تا شرق آسیا، خودروهای هیبریدی دیگر نه یک انتخاب لوکس، بلکه مسیری طبیعی برای رسیدن به آیندهای سبزتر شدهاند. دادههای سال ۲۰۲۳ به روشنی این گذار را نشان میدهند و تصویری روشن از تغییر الگوی جهانی حمل و نقل ارائه میکنند.
| سهم خودروهای هیبریدی و برقی سال ۲۰۲۳ (اروپا) | |||
| کشور | سهم خودروهای هیبریدی | سهم خودروهای برقی | مجموع سهم خودروهای هیبریدی و برقی |
| فنلاند | ۴۴٪ | ۳۴٪ | ۷۸٪ |
| سوئد | ۳۰٪ | ۳۹٪ | ۶۹٪ |
| هلند | ۳۷٪ | ۳۱٪ | ۶۸٪ |
| نروژ | ۵٪ | ۸۰٪ | ۸۵٪ |
| فرانسه | ۳۳٪ | ۱۹٪ | ۵۲٪ |
| کرواسی | – | – | ۲۸٪ |
| جمهوری چک | – | – | ۲۰٪ |
| بلغارستان | – | – | ۷٪ |
| میانگین اتحادیه اروپا | ۲۱٪ | ۲۷.۳٪ | ۴۸.۳٪ |
این دادهها نشان میدهند که شمال اروپا، از فنلاند تا نروژ، پرچمدار این گذار است. در فنلاند بیش از سه چهارم خودروهای جدید از نوع هیبریدی یا برقی هستند و در نروژ ۸۰ درصد خودروهای جدید تمامبرقیاند؛ نتیجه دو دهه سیاستگذاری هوشمندانه، سرمایهگذاری زیرساختی و فرهنگسازی پایدار. در فرانسه و هلند نیز خودروهای هیبریدی همچنان نقش حلقه میانی را ایفا میکنند؛ پلی میان سوخت فسیلی و انرژی پاک. اما در سوی دیگر اروپا، کشورهایی مانند کرواسی، جمهوری چک و بلغارستان هنوز در آغاز مسیرند و برای رسیدن به میانگین اتحادیه اروپا یعنی ۴۸.۳ درصد نیازمند حمایت دولتی و فرهنگی بیشتری هستند.
از رؤیای ۱۸۹۹ تا واقعیت ۲۰۲۳
داستان خودروهای هیبریدی از سال ۱۸۹۹ آغاز شد، زمانی که فردیناند پورشه نخستین خودروی هیبریدی جهان به نام Lohner-Porsche Mixte را ساخت. اما این رویا نزدیک به یک قرن طول کشید تا در قالب تویوتا پریوس ۱۹۹۷ به واقعیت تجاری بدل شود. از آن زمان، خودروهای هیبریدی از یک فناوری ناشناخته به هویت تازه صنعت خودرو تبدیل شدهاند؛ راهحلی میان گذشته سوختی و آینده برقی. قوانین سختگیرانه زیستمحیطی، یارانههای خرید و افزایش آگاهی عمومی باعث شدند که این خودروها نه فقط نماد فناوری بلکه نشانهای از مسئولیت اجتماعی و انتخاب آگاهانه باشند.
ایران در حاشیه تغییر بزرگ جهانی
در حالی که جهان با سرعت به سمت خودروهای پاک پیش میرود، ایران هنوز در ترافیک موتورهای بنزینی گیر کرده است. خیابانهای شلوغ تهران، مشهد و اصفهان پر از خودروهایی هستند که با استانداردهای سوختی دهههای گذشته کار میکنند و هر روز سهم بزرگی در آلودگی هوا و مصرف بیرویه بنزین دارند. در چنین شرایطی، گذار به خودروهای هیبریدی نه یک انتخاب لوکس، بلکه ضرورتی ملی است. ایران هنوز زیرساخت کافی برای خودروهای تمامبرقی ندارد؛ ایستگاههای شارژ محدودند، برق شهری ناپایدار است و فرهنگ عمومی استفاده از خودروهای برقی هنوز شکل نگرفته. اما خودروهای هیبریدی میتوانند نقطه شروعی امن و هوشمندانه باشند؛ فناوریای که هم آلایندگی را کاهش میدهد، هم مصرف سوخت را پایین میآورد و هم از منابع بنزینی کشور به شکلی کارآمدتر بهره میگیرد.
نقش ناوگان عمومی در کاهش آلودگی و مصرف سوخت
در این میان، بیشترین و فوریترین تأثیر تحول انرژی پاک در بخش حمل و نقل عمومی و ناوگان دولتی کشور نمایان میشود. خودروهایی که هر روز در خیابانهای شهر تردد میکنند؛ از تاکسیهای شهری و بینشهری گرفته تا خودروهای سازمانها و نهادهای دولتی؛ سهم بزرگی در مصرف سوخت و تولید آلایندگی دارند. این ناوگان به دلیل تردد مداوم و طولانیمدت، به تنهایی میتواند سرنوشت کیفیت هوای شهری را تعیین کند.
بنابراین، برقی و هیبریدیسازی این بخش باید در اولویت نخست برنامه ملی کاهش آلایندگی قرار گیرد. الزام قانونی برای جایگزینی تدریجی تاکسیها و خودروهای دولتی با مدلهای هیبریدی یا برقی، نهتنها به کاهش قابلتوجه آلودگی هوا و صوتی منجر میشود، بلکه به عنوان نمونهای عینی از اراده ملی برای تغییر عمل خواهد کرد. مردم وقتی ببینند تاکسیها و خودروهای رسمی کشور با فناوریهای پاک حرکت میکنند، پذیرش اجتماعی و اعتماد عمومی نسبت به خودروهای هیبریدی به صورت طبیعی افزایش مییابد.
نوسازی خودروهای فرسوده؛ گامی کلیدی به توسعه پاک
اجرای فوری طرح نوسازی خودروهای فرسوده نیز ضروری است. خودروهای قدیمی با مصرف بالا و راندمان پایین، عملاً یکی از موانع اصلی توسعه پایدار در شهرها هستند. جایگزینی آنها با خودروهای هیبریدی، علاوه بر صرفهجویی چشمگیر در مصرف سوخت، به بهبود کیفیت زندگی شهری، کاهش هزینههای نگهداری و ارتقای بهرهوری انرژی منجر میشود. این سیاستها، اگر به درستی اجرا شوند، ایران را در مسیر گذار امن و تدریجی از خودروهای بنزینی قرار خواهند داد. تجربه کشورهای موفق نشان داده است که تحول در حمل و نقل از ناوگان عمومی آغاز میشود و سپس به مصرفکنندگان شخصی سرایت میکند.
جمعبندی: زمان تصمیمهای بزرگ
جهان دیگر در انتظار نمیماند. هر سال تأخیر، یعنی افزایش هزینههای سوخت، آلودگی بیشتر و از دست رفتن فرصتهای صنعتی و صادراتی. تجربه اروپا نشان میدهد که تغییر از خودروهای هیبریدی آغاز میشود ؛ از همان فناوریهای میانی که هم با واقعیت امروز ایران سازگارند و هم دروازهای به آیندهای برقیتر و پاکترند. اگر ایران میخواهد در مسیر توسعه پایدار حرکت کند، باید هر چه زودتر سهم خودروهای هیبریدی را در سبد حمل و نقل خود افزایش دهد. این تغییر نه فقط برای محیط زیست، که برای اقتصاد، سلامت و آینده ملی ضرورتی حیاتی است.
