آقای وزیر صمت ؛ ایران نروژ نیست!
به تازگی عباس علی‌آبادی، وزیر صمت جدید، از تردد خودروهای برقی تا آبان ماه و برقی سازی گسترده خودروها در آینده ای نزدیک خبر می دهد.
برقی سازی خودروها حالا سال ها است که مهم ترین بحث و چالش در تولید به حساب می آید. غول های خودروسازی در جهان حالا تمرکز بیشتری برای برقی سازی دارند و قوانین جدید استانداردی هم از برچیده شدن خودروهای بنزینی در آینده ای نه چندان دور حکایت می کند. آنطور که پیداست آینده این صنعت برقی است و خودروسازان برای بقای خود ملزم به تولید خودروهای برقی هستند. پس با این حساب حرکت به سوی برقی سازی قطعا اقدامی استراتژیک و هوشمندانه است و این اقدام وزارت صمت بسیار جسورانه ارزیابی می شود. اما نکاتی در مورد برقی سازی صنعت و بازار خودرو وجود دارد که احتمالا دولتمردان ما نمی دانند. طبیعتا هر کشور پیشرفته ای برای برقی سازی، نروژ را به عنوان یک مدل موفق در نظر می گیرد. اما آیا در ایران هم می توان همان نسخه را اجرا کرد؟ در ادامه روال برقی سازی در سبزترین کشور جهان یعنی نروژ را بررسی می کنیم و بعد به تفاوت های برقی سازی مدرن خودروها در ایران با سایر کشور ها می پردازیم.
نروژ ؛ قطب استفاده از خودروهای برقی
اگرچه امروزه استفاده از خودروهای برقی در آمریکا، اروپا و چین بسیار معمول شده و برقی ها حالا سهم قابل توجهی از بازار خودرو را در این کشور ها دارند، اما سرآمد ترین کشور در بحث برقی سازی بدون تردید نروژ است. ابتدا بیایید نگاهی به آمار خودروهای برقی در نروژ داشته باشیم. در حال حاضر از هر ۱۰ دستگاه خودرویی که در نروژ به فروش می رسد، ۹ دستگاه برقی و یا هیبریدی است. این آماری است که قاره اروپا احتمالا ۱۰ سال دیگر به آن خواهد رسید. بیش از ۲۰ درصد از خودروهای در حال تردد در این کشور برقی هستند و بالای ۹۰ درصد از خودروهای جدید که به فروش می رسند هم یا برقی هستند و یا پلاگین هیبرید. اما نروژ چطور به این آمار رسیده است؟
داستان برقی سازی در نروژ
اگرچه سهم بالای برقی ها در نروژ این روزها خبرساز شده اما داستان برقی سازی در این کشور به دهه ۹۰ میلادی بر می گردد. این یعنی یک برنامه بالای ۲۰ سال برای تغییر الگوی مصرف و ایجاد زیرساخت ها در نروژ تدوین شده بود. در دهه ۹۰ میلادی شرکت Think در نروژ تامین کننده خودروهای شهری و برقی بود. این شرکت که محصولی کوچک و تمام برقی داشت با دانش فنی فورد تولیدات خود را انجام می داد.
Think به دولت نروژ پیشنهاد داد تا مشوق هایی برای خرید خودروهای برقی در نظر گرفته شود و دولت نروژ هم پذیرفت. به این ترتیب مالیات بر ارزش افزوده و مالیات واردات برای این خودرو ها صفر در نظر گرفته شد و همچنین هزینه پارکینگ و عوارض هم برای مالکین خودروهای برقی رایگان شد.
این اقدامات باعث شد تا مردم بیشتر به خرید خودروهای پاک علاقه نشان دهند اما این کافی نبود. در واقع تحول اصلی در نروژ در سال های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ رقم خورد. در این سال ها بازنگری در مشوق ها صورت گرفت و فرآیند خرید خودروهای برقی بیشتر تسهیل شد. علاوه بر این غول برقی ساز دنیا یعنی تسلا هم مدل های با کیفیتی (نظیر مدل S) را معرفی کرده بود و مردم بیشتر به این خودروها علاقه مند شدند. تسلا مدل S در کنار نیسان لیف توانستند تا فروش را متحول کنند.
در این بین زیرساخت های ایستگاه های شارژ هم به مرور فراهم شد و به بالاترین سطح رضایتمندی رسید. البته در مورد شارژ و ایجاد زیرساخت های خودروهای برقی دولتمردان نروژ معتقد اند که هنوز به سطح قابل قبولی نرسیده اند و جای پیشرفت بیشتر در این بخش دیده می شود.
اما از داستان برقی سازی نروژ چه نتیجه هایی می توان گرفت؟ نکته اول این است که برقی سازی یک روند بلند مدت است و یک تمرکز حکومتی (و نه دولتی) را می طلبد. نکته دوم این است که تنها با ورود بهترین محصولات برقی دنیا می توان تمایل را در مصرف کننده ایجاد کرد و محصولات میانی و یا ضعیف کشش چندانی ندارند. نکته سوم هم این است که برقی سازی حمل و نقل در یک کشور یک سرمایه گذاری بسیار بزرگ و همچنین ارتباط بین المللی پایدار می طلبد.
حتما بخوانید : داچیا اسپرینگ ؛ خودروی برقی و فرانسوی که رئیسی دید
تفاوت های ایران و نروژ ؛ از زمین تا آسمان
قبل از ذکر تفاوت ها بیایید تنها نقطه اشتراک ایران و نروژ را بررسی کنیم. کشور نروژ بزرگ ترین تولید کننده نفت و گاز در خارج از خاورمیانه است. این یعنی نروژ کشوری است که اقتصادی متکی به نفت دارد. حجم بسیار بالایی از تولید این کشور شامل فرآورده های پتروشیمی می شود. البته میزان اتکای اقتصاد نروژ به نفت از کشوری مثل ایران کمتر است اما بهرحال فروش نفت و گاز اشتراکی است که نروژ با ایران دارد. در ادامه تفاوت های عمیق این دو کشور را بررسی می کنیم.
شاخص رفاه و شاخص توسعه انسانی در کشور نروژ بسیار بالا است و در بررسی های سالانه همیشه نام این کشور را در صدر لیست شاخص رفاه و توسعه می بینیم. در مورد شاخص های اجتماعی هم این کشور بسیار موفق بوده و از جمله کشور هایی است که راضی ترین و شاد ترین مردم را در خود جای داده است.
نکته اینجاست که در یک کشور با سطح بالای رفاه و رضایت از زندگی، قطعا توجه به مشکلات زیست محیطی بیشتر است و مردم دغدغه بیشتری در رابطه با آلودگی هوای ناشی از موتورهای احتراق داخلی خواهند داشت. به زبان ساده تر کشوری که رفاه عمومی داشته باشد ساده تر مسیر برقی سازی را طی می کند و این یعنی در ایران قطعا چالش هایی جدی تر برای فروش برقی ها خواهیم داشت.
این نکته را هم در نظر داشته باشید که خودروهای برقی رده قیمتی بالاتری نسبت به همتایان بنزینی خود دارند. یعنی نسخه های صفر کیلومتر از یک برقی متوسط از نمونه صفر کیلومتر بنزینی همرده، گران تر هستند. پس عملا مشتری باید توان مالی برای خرید خودرو را داشته باشد و این فقط در جامعه ای امکان پذیر است که شاخص رفاه آن بالا باشد.
همچنین دولت و یا حکومتی که بخواهد خودروهای یک کشور را برقی کند باید اقتصاد قدرتمندی داشته باشد. چراکه برقی سازی بدون در نظر گرفتن مشوق های خرید شدنی نیست و این مشوق ها برای دولت ها هزینه های قابل توجهی دارد. پس با وضعیت فعلی روند برقی سازی موثر موثر نیست چراکه دولت با مشکلات اقتصادی عمیقی مواجه است که همین باعث می شود برقی سازی خودروها اولویت آخر باشد.
داستان برقی سازی در ایران ؛ از رویا تا حقیقت
اینکه بالاخره یک وزیر عزمی جدی برای برقی سازی دارد را باید به فال نیک گرفت و از این اقدام حمایت کرد. اگر واقع بینانه به صنعت خودرو بنگریم متوجه خواهیم شد که صنعت ما در بحث تولید خودروهای بنزینی حالا دیگر عقب مانده است و حالا که صنعت جهانی در حال پوست اندازی است، فرصت خوبی است تا تغییر رویه و پیشرفت در این زمینه داشته باشیم.
نکته مهم اما اینجاست که قبل از برقی سازی، فرهنگ سازی و ایجاد زیرساخت باید انجام شود. وزیر صمت جدید باید بداند مدل برقی سازی در ایران بدلیل تحریم ها و شرایط اقتصادی مردم، بسیار با کشوری مثل نروژ با آن سطح رفاه و جمعیت ۵ میلیونی متفاوت است و برای ایران حتی نمی توان مدلی مثل چین را در نظر گرفت.
مدل ایران در برقی سازی یک مدل منحصر به فرد است که نیاز به کارشناسی اجتماعی، اقتصادی و مهندسی خودرو دارد. همچنین باید توجه داشت که در نروژ هم با ورود بهترین برقی ها بود که برقی سازی قوت گرفت اما در ایران که تا به امروز اسامی خودروهای برقی چندان معروفی را نمی شنویم.
در پایان امیدواریم برقی سازی در ایران از جنس عمل باشد تا شعار و همچنین امیدواریم تلاش های علی آبادی در مسیر برقی سازی به دلیل ساختن ایرانی سبز در آینده باشد و نه صرفا عقد قرارداد هایی برای شرکتی که پیشتر مدیر عاملش بود.
یه مشت چرت نوشتید، اصلی ترین تفاوت، تفاوت در بعد مسافتی هست که رانندگی میکنیم،