آشنایی با برخی پنالتی‌ها و جریمه ها در مسابقات F1
در این نوشتار توضیح می‌دهیم که چرا ممکن است برای برخی رانندگان جریمه صادر شود، انواع جریمه‌های رانندگان و تیم‌ها کدامند و روند اعتراض به این تصمیمات چگونه است. با آخرین خودرو همراه باشید.
چرا در F1 جریمه صادر می‌شود؟
مانند اکثر ورزش‌ها، F1 نیز تابع مجموعه‌ای از قوانین و مقررات است. این قوانین توسط FIA برای هر فصل تعیین می‌شوند و می‌توانند سال به سال تغییر کنند و هرگونه تغییری باید توسط شورای جهانی ورزش‌های موتوری (World Motor Sport Council) تأیید شود.
اگر مشخص شود که راننده یا تیمی این مقررات را نقض کرده است، ممکن است جریمه شوند. این جریمه ها اغلب زمانی اعمال می‌شوند که تخلف در پیست رخ داده باشد اما جریمه‌هایی نیز می‌توانند برای تخلفاتی که خارج از پیست رخ می‌دهند، اعمال شوند. جریمه‌های صادر شده بسته به تخلف و شدت آن می‌تواند متفاوت باشند و انواع مختلفی از مجازات توسط FIA اعمال می‌شود.
چه نوع جریمه‌هایی در F1 به رانندگان داده می‌شود؟
هشدار/ اخطار و توبیخ (Warnings/Reprimands):
ناظران (stewards) مسابقه گاهی اوقات به جای جریمه، به راننده یا تیم اخطار می‌دهند. شاید رایج‌ترین کاربرد اخطار زمانی باشد که راننده برای اولین بار در طول مسابقه از محدوده مجاز پیست عبور کند (به این معنی که هر چهار لاستیک از خط سفید عبور کنند) – اگر رانندگان سه بار دیگر مرتکب همان تخلف شوند، به ناظران ارجاع داده می‌شوند و ممکن است منجر به جریمه راننده شود. مرحله بعدی پس از اخطار، توبیخ است. یک راننده مجاز است چهار بار در یک فصل این تخلف را تکرار کند اما اگر پنجمین اخطار را دریافت کند، ۱۰ رتبه جریمه خط شروع به او تعلق می‌گیرد. همچنین توبیخ‌ها می‌توانند برای تخلفات ورزشی و غیر ورزشی (یعنی حوادث داخل پیست و خارج از پیست) صادر شوند و جریمه خط شروع فوق‌الذکر فقط در صورتی اعمال می‌شود که هر چهار توبیخ قبلی به دلیل تخلفات رانندگی صادر شده باشند.
جریمه‌های نقدی:
در برخی موارد، ممکن است یک راننده یا تیم به دلیل تخلف جریمه نقدی شوند. به عنوان مثال در تخلف سال ۲۰۲۴ نوریس و راسل در دور Warm-Up گرندپری برزیل، هر دو راننده علاوه بر توبیخ، ۵۰۰۰ یورو جریمه نقدی شدند. این جریمه‌های نقدی می‌توانند برای تخلفات ورزشی و غیرورزشی نیز اعمال شوند. به عنوان مثال ناظران، چارلز لکلرک را به دلیل سخنان نامناسبش در کنفرانس مطبوعاتی گرندپری مکزیکوسیتی ۲۰۲۴، ۱۰۰۰۰ یورو جریمه کردند که البته ناظران درباره برخی رانندگان کمی متناقض عمل می کنند!
جریمه‌های زمانی:
شاید رایج‌ترین و پرتکرارترین جریمه، جریمه‌های زمانی باشند که به صورت پنج یا ده ثانیه اعمال می‌شوند. راننده هنگام توقف در پیت، این جریمه را اعمال می‌کند، به این صورت که خودرو برای مدت زمان مشخصی در pit box ثابت می‌ماند و سپس به مکانیک‌ها اجازه داده می‌شود تا روی خودرو کار کنند. اگر مکانیک‌ها قبل از اعمال جریمه زمانی به خودرو دست بزنند، جریمه دیگری اعمال خواهد شد. البته اگر راننده‌ای پس از دریافت جریمه زمانی دوباره در pit box شرکت نکند، زمان جریمه به زمان پایانی راننده اضافه می‌شود که می‌تواند رتبه او را در رتبه‌بندی پایین بیاورد. مثلا در گرندپری ایالات متحده ۲۰۲۴ بود که لاندو نوریس به دلیل ترک مسیر اصلی پیست و کسب امتیاز در مراحل پایانی مسابقه، پنج ثانیه جریمه دریافت کرد و در نتیجه در رده‌بندی نهایی از رتبه سوم به چهارم سقوط کرد.
جریمه رانندگی در طول مسیر pit stop (drive-through) / و جریمه توقف-حرکت (stop-go):
جریمه رانندگی در طول مسیرpit stop مستلزم آن است که راننده از خط pit عبور کند، در طول مسیر محدودیت سرعت را رعایت کند و سپس به پیست بازگردد. در موارد دیگر، جریمه ۱۰ ثانیه‌ای توقف-حرکت اعمال می‌شود. این جریمه پرهزینه‌تر است زیرا راننده موظف است به مدت ۱۰ ثانیه در pit box خود توقف کند و سپس دوباره به مسابقه بپیوندد. مکانیک‌ها مجاز به کار روی خودرو در طول توقف نیستند.
جریمه‌های رده‌بندی:
جریمه رده‌بندی باعث می‌شود راننده در آخر هفته مسابقه بعدی که در آن شرکت می‌کند، مجبور به از دست دادن تعدادی از جایگاه‌های رده‌بندی شود. اگرچه این جریمه‌ها می‌توانند به دلیل تخلف ورزشی اعمال شوند اما جریمه‌های رده‌بندی اغلب در نتیجه تعویض قطعات موتور توسط راننده به دفعات بیشتر از حد مجاز در سهمیه تعیین‌شده اعمال می‌شوند. این جریمه‌ها اغلب به صورت جریمه‌های پنج یا ده رتبه‌ای اعمال می‌شوند، هرچند تغییراتی نیز وجود داشته است. نمونه اخیر آن در گرند پری قطر ۲۰۲۴ رخ داد، جایی که مکس ورشتپن پس از اینکه به دلیل رانندگی بی‌مورد و آهسته در یک دور استراحت در مرحله تعیین خط، یک رتبه از جایگاه خود نزول داده شد.
رد صلاحیت/تعلیق:
در برخی موارد جدی‌تر، ممکن است یک راننده یا تیم از نتایج یک مسابقه یا جلسه مسابقه محروم شوند. این امر ممکن است در نتیجه نقض فنی رخ دهد. به عنوان مثال، جورج راسل پس از اینکه وزن خودرویش کم تشخیص داده شد، از نتایج گرندپری بلژیک ۲۰۲۴ محروم شد. یک گام بالاتر از رد‌صلاحیت، تعلیق است که در این مورد راننده از رویداد بعدی محروم می‌شود. این موضوع یک اتفاق نادر است اما رومن گروژان در سال ۲۰۱۲، پس از اینکه به عنوان مقصر تصادف وحشتناک دور اول گرندپری بلژیک شناخته شد، ناظران او را از مسابقه بعدی محروم کردند.
آیا می‌توان به جریمه‌های فرمول یک اعتراض کرد؟
رانندگان و تیم‌ها می‌توانند در صورت احساس نادرست بودن تصمیم جریمه، اعتراض خود را به FIA ارائه دهند. این امر به عنوان «حق تجدیدنظر» شناخته می‌شود و معمولاً منجر به برگزاری جلسه دیگری می‌شود. برای موفقیت در این امر، یک تیم معمولاً باید شواهد جدیدی ارائه دهد که قبلاً در زمان اتخاذ تصمیم اولیه در دسترس نبوده است. حادثه‌ای که در آن حق تجدیدنظر موفقیت‌آمیز بود، در گرند پری عربستان سعودی ۲۰۲۳ رخ داد، جایی که فرناندو آلونسو در ابتدا پس از دریافت جریمه زمانی پس از مسابقه، نتیجه سکوی خود را از دست داد اما پس از بررسی، ناظران تصمیم گرفتند تصمیم اولیه خود را لغو کرده و نتیجه را دوباره اعمال کنند. البته در طی مسابقه جده عربستان در سال ۲۰۲۱ که با تخلف آشکار راننده هلندی رخ داد، هملیتون از کسب هشتمین عنوان قهرمانی خود بازماند و درخواست های تجدیدنظر نیز ازسوی هملیتون و تیم مرسدس همگی به شکل عجیبی غیرقابل قبول درنظر گرفته شدند!
البته جریمه های دیگری همچون جریمه برای تغییرات موتور و گیربکس و تعداد مجاز آنها در هر فصل مسابقه ای وجود دارند که در مطلبی جداگانه به آنها خواهیم پرداخت.
