استفاده از فناوری های نظامی در خودروهای سواری

ارتش ها همیشه پیشرو در خلق و استفاده از فناوری های جدید بوده اند و فناوری های نظامی نیز بعد از گذشت مدتی به صنایع مختلف راه یافته اند.

کشورها سالانه درصد بالای از بودجه خود را صرف با توان نظامی تهاجمی و دفاعی خود اختصاص می دهند و مدام سعی در دستیابی به فناوری هایی را دارند که بتوانند در مقابل دشمنان بازدارندگی ایجاد نمایند؛ از این رو با وجود متخصصان و دانشمندان در صنایع دفاعی، فناوری های متولد شدند که به نوعی شالوده شکن و انقلابی به حساب می آیند. اوج تولد این فناوری ها به زمانی بر می گردد که جنگ سرد بین آمریکا و شوروی آغاز شد و تا دهه ها ادامه داشت. با گذر زمان فناروی هایی که مختص به صنایع نظامی بود در نسخه های ضعیف شده صنایع دیگر راه یافتند و برخی از آنها جزئی از زندگی روزمره بسیاری از افراد جامعه شدند. بسیاری از فناوری های نظامی که به دست عموم رسیدند پیش از آن حدود ۲۰ سال در ارتش ها مورد استفاده قرار می گرفتند. از این رو در این مطلب آخرین خودرو به فناوری های نظامی می پردازیم که از دل صنایع نظامی به خودرو سازی ورود پیدا کردند.

سامانه موقعیت‌ یاب جهانی (GPS)

فناوری GPS یا سامانه موقعیت‌یاب جهانی نخستین‌بار توسط وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا در دهه ۱۹۷۰ برای اهداف نظامی طراحی شد. هدف اصلی از توسعه این سامانه، فراهم‌سازی امکان هدایت دقیق موشک‌ها، ناوهای جنگی، هواپیماها و نیروهای نظامی در میدان نبرد بود. پس از گذشت چند دهه، نسخه غیرنظامی GPS در دسترس عموم قرار گرفت و صنعت خودروسازی با بهره‌گیری از این فناوری، تحول بزرگی در حوزه ناوبری خودروها ایجاد کرد. اولین خودرویی که به‌طور رسمی از فناوری ماهواره‌ای GPS بهره گرفت، هوندا آکورد در سال ۱۹۹۰ مخصوص بازار ژاپن بود. این سیستم با کمک ماهواره‌های GPS، موقعیت دقیق خودرو را تعیین می‌کرد و به راننده امکان مسیریابی دقیق می‌داد. امروزه سیستم‌های رهیاب خودرو به صورت آنلاین و آفلاین از این فناوری بهره می‌برند و در کنار تلفن‌های هوشمند، مسیر‌یاب ها، ثبت موقعیت، هشدارهای ترافیکی و حتی کنترل ناوگان حمل‌ونقل را تسهیل می‌کنند. امروز برای بسیاری از افراد زندگی کردن بدونه مسیریاب های مبتنی بر هدایت ماهواره ای در شهرهای بزرگ تقریبا غیر ممکن است.

سیستم ترمز ضد قفل (ABS)

فناوری ترمز ضد قفل یا Anti-lock Braking System (ABS) که همه مان با آن آشنایی داریم ابتدا در دهه ۱۹۵۰ برای هواپیماهای نظامی طراحی شد تا هنگام فرود، چرخ‌ها قفل نشوند و کنترل بیشتری در توقف هواپیما ایجاد شود. عملکرد این سیستم بر پایه جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها در حین ترمزگیری شدید است، به‌گونه‌ای که راننده بتواند کنترل فرمان را حفظ کند و از سر خوردن یا چپ شدن خودرو جلوگیری شود. این فناوری بعد از هواپیما ها به صنعت قطارسازی رسید و بعد از آن به اتومبیل سازی ها. اولین خودرویی که به‌صورت تجاری از فناوری ABS (سیستم ترمز ضد قفل) استفاده کرد، مرسدس بنز کلاس S مدل W116 در سال ۱۹۷۸ بود. این سیستم با همکاری شرکت مرسدس بنز و بوش (Bosch) توسعه داده شد و به‌عنوان یک گزینه سفارشی روی این خودرو ارائه می شد. امروزه ABS یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های ایمنی فعال خودرو به شمار می‌رود و حضور آن در خودروهای جدید در ایران از سال ۱۳۸۰ الزامی است. این فناوری با کاهش خطر تصادف در شرایط جاده‌ای لغزنده یا توقف‌های اضطراری، نقش مهمی در ارتقای سطح ایمنی خودروها ایفا کرده است.

فناوری‌ های رانندگی خودکار و سنسور های راداری

رادار ها جزئی جدانشده از بدنه ارتش ها در مواردی همچون کشف، رهگیری و ردگیری هستند. پیشرفت‌های حوزه رادار، لایدار و حسگرهای حرکتی ابتدا در پروژه‌های نظامی و پژوهش‌های دفاعی نظیر پروژه معروف DARPA در ایالات متحده توسعه یافتند. هدف اصلی این فناوری‌ها، هدایت خودکار وسایل نظامی، از جمله پهپادها، تانک‌ها و خودروهای بدون سرنشین در میدان جنگ بود. در سال ۲۰۰۴، DARPA اولین مسابقه رانندگی خودران را برای توسعه خودروهایی با هوش مصنوعی برگزار کرد. شرکت‌هایی نظیر گوگل، بوش، نوکیا و دانشگاه‌های مطرح در این پروژه‌ها شرکت کردند و پس از چند سال، نتایج این پژوهش‌ها به صنعت خودرو وارد شد. امروزه سیستم‌های کمک‌راننده پیشرفته (ADAS)، شامل ترمز اضطراری خودکار، سیستم حفظ بین خطوط، کروز کنترل تطبیقی و پارک خودکار، همگی با استفاده از ترکیب دوربین، لایدار و رادار کار می‌کنند.

کمربند ایمنی سه‌ نقطه‌ ای

هرچند اصول اولیه بستن کمربند ایمنی در دهه ۱۹۵۰ مطرح شد، اما مطالعات نظامی درباره تأثیر ضربه و تصادف بر بدن سربازان در جنگ‌ها، نقش مهمی در بهینه‌سازی و اجباری شدن این سیستم ایمنی ایفا کرد. در جنگ جهانی دوم، مشخص شد که سربازانی که در خودروهای نظامی بدون ایمنی کافی جابه‌جا می‌شدند، بیشتر در معرض صدمات ناشی از پرتاب شدن یا واژگونی بودند. این مطالعات به توسعه طراحی‌های ایمن‌تر و در نهایت، تولید کمربند سه‌نقطه‌ای توسط نایلز بولین در شرکت ولوو در سال ۱۹۵۹ انجامید. این نوع کمربند که از شانه، سینه و کمر محافظت می‌کند، به‌سرعت در خودروهای شخصی جای گرفت و در دهه ۱۹۷۰ استفاده از آن در بسیاری از کشورها الزامی شد. طبق آمارهای جهانی، کمربند ایمنی سه‌نقطه‌ای سالانه جان میلیون‌ها نفر را نجات می‌دهد و همچنان به‌عنوان پایه‌ای‌ترین و مؤثرترین وسیله ایمنی در خودروها شناخته می‌شود.

خواندنی: کمربند ایمنی خودرو ؛ اهمیت، انواع و نکاتی درباره آن

نمایشگرهای هدآپ (HUD)

نمایشگرهای هدآپ (Head-Up Display) نخستین‌بار در هواپیماهای نظامی، به‌ویژه جنگنده‌های ارتش آمریکا و انگلستان در دهه ۱۹۵۰ توسعه یافتند. هدف این فناوری، نمایش اطلاعات حیاتی پرواز (مانند ارتفاع، سرعت، موقعیت دشمن و زاویه پرواز) روی شیشه جلو بدون نیاز به پایین آوردن سر خلبان بود. این کار باعث تمرکز کامل خلبان روی میدان نبرد و واکنش سریع‌تر می‌شد. در دهه ۱۹۹۰، خودروسازان لوکسی نظیر BMW و لکسوس این فناوری را وارد خودروهای غیرنظامی کردند. در خودروهای مدرن، HUD اطلاعاتی نظیر سرعت، هشدارهای رانندگی و وضعیت سیستم‌ها را مستقیماً روی شیشه جلو نمایش می‌دهد. این سیستم باعث کاهش حواس‌پرتی راننده، تمرکز بهتر در رانندگی و در نتیجه ایمنی بیشتر در سرعت‌های بالا یا رانندگی در شب می‌شود. برخی مدل‌های پیشرفته حتی توانایی نمایش هشدارهای برخورد یا تشخیص عابر پیاده و نمایش مسیریاب را نیز دارند.

بدنه مقاوم و فناوری زرهی

معقوله حفاظت از جان پرسنل در خودروهای نظامی همیشه یکی از ارکان ارتش ها بوده است. استفاده از مواد مقاوم و فناوری‌های زرهی در صنعت خودروسازی ریشه در تجربیات نظامی دارد، به‌ویژه در طراحی خودروهای زرهی و تانک‌هایی که در جنگ جهانی دوم و جنگ سرد به‌کار گرفته شدند. ارتش‌ها برای محافظت از نیروهای خود در برابر گلوله، مین و انفجار، به استفاده از فولادهای آلیاژی، آلومینیوم تقویت‌شده و بعدها مواد کامپوزیتی روی آوردند. این تجربیات به‌تدریج به صنعت خودروسازی منتقل شد، جایی که خودروسازان به دنبال ارتقای ایمنی بدنه در برابر تصادفات بودند. در دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، شرکت‌هایی مانند ولوو و مرسدس بنز شروع به استفاده از فولادهای با مقاومت بالا و فناوری جذب ضربه در طراحی شاسی و بدنه خودرو کردند. امروزه فناوری‌هایی نظیر بدنه‌های چندلایه، قاب‌های جذب ضربه، نقاط شکست کنترل‌شده و سازه‌های ایزوله‌شده، همگی ریشه در طراحی نظامی دارند.

فناوری دید در شب (Night Vision)

شاید با شنیدن کلمه دید در شب اولین موردی که به ذهنمان برسد دوربین های دید در شب نظامی باشد. سیستم دید در شب یکی از فناوری‌های پیشرفته‌ای است که برای استفاده در تانک‌ها، خودروهای زرهی و عملیات‌های شبانه طراحی شد. این فناوری با بهره‌گیری از حسگرهای مادون قرمز، امکان دیدن اجسام زنده یا گرم در تاریکی کامل را فراهم می‌کند. با پیشرفت صنعت خودرو، دید در شب وارد خودروهای لوکس و ایمن شد. در این سیستم، دوربینی در جلوی خودرو نصب می‌شود که تصویر محیط را در شب ثبت کرده و اطلاعات آن به صورت گرافیکی روی مالتی میدا یا شیشه جلو (HUD) نمایش داده می‌شود. هدف اصلی از این فناوری، افزایش سطح ایمنی رانندگی در شب و جلوگیری از برخورد با عابران پیاده، حیوانات یا موانع کم‌نور است. برخی خودروها با تلفیق این فناوری با سامانه ترمز اضطراری، امکان واکنش خودکار به خطرات شبانه را نیز فراهم کرده‌اند.