کروز کنترل چیست و چگونه عمل می کند؟

کروز کنترل یکی از امکاناتی است که در لیست امکانات خودرو های مختلف می بینیم. اما این آپشن چگونه عمل می کند و استفاده از آن چه مزایایی دارد؟

اگر به نگاهی به لیست امکانات خودروهای امروزی بیندازیم با انبوهی از آپشن های رفاهی مواجه می شویم که رانندگی را برای ما آسان تر و لذت رانندگی را دوچندان می کنند. یکی از این امکانات کاربردی کروز کنترل در خودرو است که ممکن است مدرن ترین سیستم هوشمند در خودرو نباشد اما اختراع آن قطعا سرآغاز پیدایش تکنولوژی خودران بود. این سامانه با در دست گرفتن اختیار خودرو بصورت حرکت در مسیر مستقیم نقش بسزایی در کاهش خستگی ناشی از رانندگی طولانی مدت و به تبع آن افزایش ایمنی را به همراه خواهد داشت که در ادامه مطلب با نحوه عملکرد این سیستم بیشتر آشنا خواهیم شد.

پیدایش کروز کنترل

اگرچه استفاده از کروز کنترل در قرن بیستم عمومیت پیدا کرد اما رد پای آن را می توان در قرن هفدم و هجدهم ردیابی کرد. زمانی که مهندسانی مانند جیمز وات سیستم های کنترل سرعت را برای حفظ سرعت ثابت در موتور بخار بکار بردند. اما معرفی کروز کنترل به آن معنایی که ما امروزه می شناسیم به سال ۱۹۴۸ توسط مهندس امریکایی به نام رالف تیتور باز می گردد. این ایده در حالی به ذهن تیتور خطور کرد که در مسیر طولانی بین دو شهر که وکیلش رانندگی خودرو را برعهده داشت در حین صحبت کردن با تیتور سرعت خودرو کم و زیاد می شد که باعث کلافه شدن او از این موضوع گردید.

تیتور که از پیشگامان گیربکس اتوماتیک بود و قبلا هم در مکانیزم خودروها تجربه داشت، تصمیم گرفت تا راه حلی برای عادت رانندگی وکیل خود پیدا کند. نتیجه سیستمی بود که سرعت زمین را بر اساس چرخش میل محرک خودرو محاسبه می شد و از طریق یک موتور الکتریکی موقعیت دریچه گاز را کنترل می کرد و در سال ۱۹۵۰ موفق به اختراع سیستم کروز کنترل گردید و برای اولین بار این سیستم روی خودروی کرایسلر امپریال در سال ۱۹۵۸ بکار گرفته شد. در این سیستم سرعت چرخ ها از یک کابل سرعت سنج متصل به چرخ ها محاسبه می شد و توسط یک موتور الکتریکی دو جهته برای تغییر موقعیت دریچه گاز بهره می برد و بعدها کادیلاک با اعمال تغییراتی آن را با نام کروز کنترل روانه بازار کرد. ابتدا در ایالات متحده به دلیل مسافت های طولانی بین ایالت ها و شبکه گسترده بزرگراه ها سیستم کروز کنترل محبوبیت بالایی پیدا کرد و سپس در اروپا بین خودروسازان استفاده از آن مورد توجه قرار گرفت اما در آن زمان تنها بر روی خودروهای لوکسی همچون کادیلاک این آپشن وجود داشت.

حتما بخوانید : توربو شارژ چیست؟ + معایب و مزایا

نحوه عملکرد

برخلاف اینکه این سیستم عملکرد بسیار کاربردی در افزایش رفاه و ایمنی سرنشینان دارد اما پیچیدگی خاصی از بابت مکانیسم عملکرد ندارد. برای فعال کردن کروز کنترل در خودروهای گیربکس اتوماتیک ابتدا می بایست دکمه شروع بکار سیستم را ازروی غربیلک فرمان یا اهرم های اطراف فرمان فشرد .سپس می توان با تنظیم کردن سرعت به میزان دلخواه از دکمه تنظیم یا Set برای تعیین حداکثر سرعت استفاده نمود. اما این سیستم در خودروهای قدیمی از طریق یک کابل به پدال گاز متصل می شد تا پدال گاز را در موقعیت خاصی نگه دارد و سرعت از پیش تنظیم شده حفظ شود اما در خودروهای جدید به صورت الکتریکی و از طریق برنامه ای بدون دخالت کابل سرعت خودرو مدیریت می شود و ECU متصل به سنسور های مختلف کنترل دریچه گاز را بدون دخالت سیم حفظ می کند.

البته این سیستم برای سرعت های زیر ۳۰_۴۰ کیلومتر کارایی ندارد و وارد مدار نمی شود. هنگامی که کروز در حالت فعال است و شما پدال گاز را می فشارید دریچه گاز برای شتاب دادن خودرو افزایش می یابد اما اگر پا را از روی پدال گاز بردارید سرعت خودرو تا رسیدن به سرعت از قبل تعیین شده کاهش می یابد‌. با تنظیم میزان دریچه گاز و تثبیت سرعت خودرو روی یک عدد مشخص اگر در طول مسیر سربالایی و یا سرازیری وجود داشت و یا چنانچه سایر عوامل مانند ورزش باد بخواهد در عملکرد این سامانه خللی وارد کند با ارسال اطلاعات به کامپیوتر گیربکس خودرو با سیستم کروز کنترل هماهنگ خواهد شد تا تغییری در میزان سرعت تعیین شده رخ ندهد و در صورت نیاز تعویض دنده ها صورت می پذیرد و خودرو در هر شرایط با سرعت از قبل تعیین شده به مسیر خود ادامه خواهد داد البته اگر شیب جاده بیش از حد زیاد باشد کروز کنترل هم از مدار خارج خواهد شد.

اما داستان در خودروهای گیربکس دستی قدری متفاوت است و در مواقع سربالایی یا سرازیری می بایست تعویض دنده بصورت دستی توسط راننده صورت پذیرد که از لذت رانندگی می کاهد.همچنین می توان سرعت خودرو را از طریق دکمه های کنترل سرعت تعبیه شده روی غربیلک فرمان کاهش و یا افزایش داد.اگرچه این سامانه در تولیدات داخلی همچنان بصورت آپشن ارائه می گردد اما می توان بصورت دستی در مراکز مجاز کروز کنترل را روی خودروهای اقتصادی تر نیز نصب نمود.

حتما بخوانید : پلتفرم خودرو چیست؟ + تعاریف

کروز کنترل تطبیقی

کروز کنترل نسل اول اگرچه در زمان معرفی خود و حتی سال ها پس از آن آپشن رفاهی خاص و لوکسی به حساب می آمد اما رفته رفته در خودروهای اقتصادی تر هم استفاده شد و تبدیل به یک آپشن استاندارد در خودروها گردید. یکی از نقص های کروز کنترل عادی این بود که با رسیدن به خودروی جلویی و یا قرار گرفتن مانعی در مسیر، راننده می بایست پدال ترمز را فشار دهد و این باعث می شد تا کروز از مدار خارج شود که این نوع سیستم عملا برای رانندگی شهری غیرقابل استفاده بود و این قطع و وصل کردن از لذت رانندگی کم می کرد بنابراین مدل جدیدی از این سیستم به نام کروز کنترل تطبیقی در سال ۱۹۹۰ توسط شرکت میتسوبیشی معرفی شد که به راننده هشدار می داد تا سرعت خود را در مواقع نزدیک شدن به خودوی جلویی کنترل کند.

اما بطور رسمی تر و کامل تر در سال ۱۹۹۹ شرکت مرسدس بنز روی پرچمدار محصولات خود یعنی S class از کروز کنترل تطبیقی رونمایی کرد که پس از تشخیص فاصله طولی با خودروی جلویی توسط یک سنسور و ارسال اطلاعات به کامپیوتر مرکزی در صورتی که راننده متوجه کاهش فاصله طولی با خودروی جلویی نشود بطور خودکار با اعمال ترمز اضطراری مانع از برخورد و به وجود آمدن تصادف خواهد شد. در خودروهای مدرن این سیستم با سایر سامانه های الکترونیکی خودرو نظیر دوربین ها و رادار ها ادغام شده است.به نظر می رسد با افزایش حجم خودرو در دنیا و افزایش ترافیک های بزرگراهی و مناسب بودن این نوع سامانه کنترل سرعت در ترافیک های شهری به لحاظ امکان ترمز گیری بدون دخالت راننده استفاده از کروز کنترل تطبیقی به طور گستره درحال افزایش است.

حتما بخوانید : سیستم کنترل پایداری خودرو ESP چیست؟

سال ۲۰۰۹ شرکت بنز یک سیستم کنترل سرعت برای خودروهای سنگین خود ارائه کرد که فراتر از تنظیم سرعت و ترمز است و با استفاده از فناوری GPS برای توپوگرافی جاده ها استفاده می کند در حالی که گیربکس خودرو را به دنده های بهینه برای صرفه جویی در مصرف سوخت تغییر می دهد و در حال حاضر در کامیون آکتروس از این سامانه در حال استفاده می باشد. مشخص نیست مرسدس قصد دارد از این سیستم در خودروهای سواری هم استفاده کند یا خیر اما شرکت هوندا در حال تحقیق روی کروز کنترل هوشمند خود با هدف کاهش مصرف سوخت است و مدعی است که این سیستم می تواند میانگین سرعت ترافیک را ۲۳درصد افزایش دهد و درعین حال مصرف سوخت را تا۸ درصد کاهش دهد.

مزایا

آز آنجایی که این سیستم برخلاف بسیاری از آپشن های رفاهی جنبه کاربردی دارد می توان مزایای قابل توجهی را برای آن نام برد :
۱- کاهش مصرف سوخت : این سیستم با تثبیت سرعت و حذف شتاب گیری و ترمزهای ناگهانی نقش قابل توجهی در کاهش مصرف سوخت خصوصا در مسیرهای بزرگراهی برعهده دارد.

۲- افزایش ایمنی: این سیستم با کمک به راننده و حذف فیزیکی او در کاهش و افزایش سرعت می تواند راحتی بیشتری را به ارمغان بیاورد که باعث کاهش خستگی ناشی از رانندگی در مسیر های طولانی گردد و به نوبه خود در افزایش سطح ایمنی می تواند موثر باشد.
۳- در مدل کروز کنترل تطبیقی با قابلیت ترمز گیری اضطراری و حفظ فاصله طولی عملا یک سیستم کمکی برای راننده به جهت کنترل بهتر وسیله نقلیه ایجاد شده که نقش بسزایی در کاهش تصادفات جاده ای خواهد داشت.

حتما بخوانید : معرفی سیستم تعلیق مک فرسون

معایب

همانگونه که این سامانه با نقش کمکی که برای راننده دارد می تواند باعث افزایش راحتی و ایمنی گردد در نقطه مقابل هم استفاده نادرست و اتکا بیش از حد به این سامانه هم می تواند دردسر ساز شود. در بعضی مواقع راننده بنا به دلایلی مانند خواب آلودگی و خستگی اختیار کامل خودرو را به این سامانه محول می کند که می توان باعث بروز تصادفات ناگواری گردد و یا در کروز کنترل های معمولی که قدرت ترمز گیری بصورت خودکار وجود ندارد راننده بخاطر اینکه بتواند از سیستم حداکثر استفاده را ببرد و زحمت بکارگیری مجدد آن توسط دکمه های رو فرمان را به خود ندهد از ترمز گیری به موقع خودداری می کند که این می تواند تبعات جبران ناپذیری به همراه داشته باشد. همچنین بهتر است از این سامانه در شرایط آب و هوایی مه آلود و بارندگی شدید استفاده ننمود چرا که ممکن است عملکرد حسگرها مختل گردد.
نکته منفی دیگری که در خصوص این سامانه می توان به آن اشاره کرد این است که به دلیل محدودیت فعال شدن در سرعت های پایین، امکان بکارگیری در مسیرهای درون شهری وجود ندارد.