بحران کپی کاری در صنعت خودروی چین ؛ وقتی طراحی‌ها شبیه هم می‌شوند و نوآوری رنگ می‌بازد

در سال‌های اخیر، بازار خودروهای انرژی نو (NEV) در چین به ‌طور فزاینده‌ای با پدیده همسان‌سازی و یکنواختی طراحی مواجه شده است. این روند باعث شده بسیاری از محصولات جدید از نظر ظاهری و حتی کابین، شباهت‌های چشمگیری با یکدیگر داشته باشند. استفاده گسترده از نوار نورانی سرتاسری یا چراغ‌های جلو با طراحی زاویه‌دار و تیز، نصب لایدار روی سقف، دستگیره‌های مخفی درها و چیدمان کابین موسوم به «ترکیب سه تکه»، شامل صفحه کیلومتر کوچک، نمایشگر مرکزی بزرگ و فرمان تخت، به ویژگی مشترک بسیاری از خودروهای برقی جدید تبدیل شده است.

طراحی‌های تکراری؛ از لوکسید S7 تا آرکفاکس T1

نگاهی به مدل‌هایی مانند لوکسید S7 یا آرکفاکس T1 به ‌خوبی نشان می‌دهد که ترکیب سه تکه کابین تا چه اندازه در میان خودروهای انرژی نو رایج شده؛ این شباهت‌ها تنها به طراحی محدود نمی‌شود، زیرا در زمینه فناوری نیز الگوی مشابهی قابل مشاهده است. در حال حاضر، سیستم پیشرفته کمک‌ راننده هواوی Qiankun ADS عملاً در حال تبدیل شدن به یک آپشن استاندارد در اکثر مدل‌های جدید است؛ تا جایی که حتی خودروهای تولیدی توسط شرکت‌های مشترک، مانند آئودی A5L و Q5L، نیز به این سیستم مجهز شده‌اند.

انتقاد از تقلید کورکورانه

چن ژنگ، معاون ارشد و مدیر طراحی جهانی گروه جیلی، به‌ صراحت از وضعیت فعلی انتقاد کرده و گفته صنعت خودروی چین به شدت گرفتار تب پیروی کورکورانه از ترندها شده است. به گفته او، عناصر طراحی محبوب بدون هیچ تمایزی در محصولات مختلف به‌ کار می‌روند و همین موضوع باعث شده تشخیص برندها و مدل‌ها صرفاً از روی ظاهر برای مصرف‌ کنندگان دشوار باشد.

لو فانگ، رئیس برند وویا، نیز دیدگاهی مشابه دارد و معتقد است آنچه در ظاهر به ‌عنوان رقابت شدید میان خودروسازان دیده می‌شود، در واقع نشانه‌ای از کمبود نوآوری واقعی در صنعت است.

جنجال کپی‌کاری؛ از IM L7 تا فورتینگ شینگهای S7

موضوع تقلید در طراحی زمانی پررنگ‌تر شده که مدیر طراحی برند IM Motors، شرکت دانگ فنگ را به کپی‌برداری از طراحی سدان IM L7 در مدل فورتینگ شینگهای S7 متهم کرده است. این اتهام در حالی مطرح شده که دانگ فنگ، به‌ عنوان شرکت مادر وویا، خود سابقه درگیر شدن در حاشیه‌های مشابه را دارد.

چرا کپی‌کاری در صنعت خودروی چین گسترده شده است؟

پاسخ ساده این پرسش، هزینه بالای طراحی و توسعه است. طراحی و تولید یک خودروی جدید نیازمند سرمایه‌گذاری سنگین و مدیریت زنجیره تأمین شامل هزاران قطعه و رعایت الزامات فنی پیچیده‌ای مانند ایمنی و استانداردهاست. به گفته برخی منابع آگاه، فهرست قطعات یا همان «لیست تأمین» در میان خودروسازان فعال در حوزه مدل‌های انرژی نو، شباهت زیادی به یکدیگر دارد. به بیان ساده‌تر، بسیاری از این خودروها با وجود ظاهر متفاوت، در باطن از فناوری و ساختار مشابهی استفاده می‌کنند.

یکی از فعالان صنعت خودروی چین در این باره می‌گوید این خودروها در ظاهر امکانات متنوعی دارند، اما در واقع نسخه‌هایی تقلیدی با پوسته‌ای متفاوت و فناوری یکسان هستند. لو فانگ نیز تأکید می‌کند که بسیاری از شرکت‌ها به دنبال سود کوتاه‌مدت بوده و به جای نوآوری اصیل مبتنی بر نیاز کاربران، مسیر کپی‌برداری را انتخاب می‌کنند. نتیجه این رقابت سطح پایین، بازاری مملو از نوآوری‌های ظاهری است که در عمل پاسخگوی نیاز واقعی مصرف‌کنندگان نیست و رقابت را به قیمت و مشخصات عددی محدود می‌کند.

چالش بزرگ مالکیت فکری در چین

طبق گزارش رسانه چینی Sohu، حفاظت از حقوق مالکیت فکری در حوزه طراحی خودرو در چین با دشواری‌های جدی مواجه است. تشخیص نقض طراحی ظاهری ذاتاً امری ذهنی است و بسیاری از پرونده‌های حقوقی یا به سازش ختم می‌شوند یا به ‌طور کامل کنار گذاشته می‌شوند. همین مسئله سبب شده برخی خودروسازان با جسارت بیشتری به تقلید و کپی‌کاری ادامه دهند.

صنعت خودرو چین زیر سایه تکرار و تقلید

با وجود رشد سریع فناوری و فروش خودروهای برقی و هیبریدی در چین، تداوم این روند می‌تواند در بلندمدت به هویت برندها آسیب بزند. کارشناسان معتقدند اگر خودروسازان چینی نتوانند از چرخه تقلید خارج شوند و به نوآوری واقعی در طراحی، مهندسی و تجربه کاربری روی بیاورند، مزیت رقابتی آنها در بازارهای جهانی، جایی که اکنون بیش از هر زمان دیگری به اصالت، تمایز و نوآوری اهمیت می‌دهند، به ‌تدریج تضعیف خواهد شد.