تاریخچه کرمان موتور ؛ مرور ۳۰ سال از دوو سیلو تا ایگل

کرمان موتور اولین خودرو ساز بخش خصوصی در ایران می باشد که به تازگی ۳۰ ساله شده است. در ادامه به برسی تاریخچه این شرکت می پردازیم.

کرمان موتور را می توان یکی از بزرگ ترین خودرو ساز خصوصی در ایران دانست که فعالیت خود از سال ۱۳۶۹ آغاز کرد. این خودرو ساز ۳۰ ساله در طول سالها بحران هایی را تجربه کرد اما همچنان سرپا مانده است. کرمان موتور با برند های مانند فولکس واگن، لیفان، هیوندای، دوو و جک همکاری های گسترده داشته است. از جمله سهامدارن اصلی این خودروساز می توان به خیریه مولی الموحدین و سازمان عمران کرمان اشاره کرد که هر دو از بزرگ ترین صندوق های مالی در کشور هستند. البته ۴ درصد از سهام این کمپانی نیز در همان بدو تاسیس به مدیران فنی شرکت اعطا شد. کرمان موتور که در سایپا سهام دارد و در جو خصوصی سازی صنایع که به تازگی راه افتاده یکی از مدعیان سکان داری این شرکت می باشد و احتمال می رود که درصورت خصوصی سازی سایپا این مجموعه کنترل آن را به دست بگیرد. در ادامه نگاهی به تاریخچه کرمان موتور می اندازیم.

تاسیس کرمان موتور

در سال ۱۳۶۹ دو سال بعد از جنگ ایران و عراق در بحبوحه دوران پسا جنگ و شروع رشد هرچند ضعیف اقتصاد کشور، شرکت کرمان موتور به هدف واردات و عرضه محصولات کمپانی کره ای دوو تاسیس شد و این شرکت در ابتدا محصولاتی همانند دوو ریسر و اسپیرو را به بازار عرضه می کرد.

اما داستان در سال ۱۳۷۳ به کلی تغییر کرد و این شرکت تصمیم به تغییر رویه گرفت. پس مذاکراتی را با کمپانی دوو که در آن زمان از پرفروش ترین و قوی ترین کمپانی های کره ای در حوضه خودرو بود آغاز کرد. در این دوران که می توان از آن به عنوان عصر طلایی دوو یاد کرد، این کمپانی تشنه ایجاد شرکت های وابسته و خطوط جدید در کشور های دیگر بود. نتیجه مذاکرات کرمان موتور و دوو ایجاد خط تولد دوو سیلو در منطقه ویژه اقتصادی ارگ نو که مساحتی ۲۱۰۰ هکتاری داشت، شد. در این خط تولید شامل خط رنگ، ساخت برخی قطعات کابین و جوشکاری پیشرفته بدنه می شد و دوو سیلو با سطح داخلی سازی بالایی در آن زمان به تولید می رسید. سر انجام با موفقت بالای دوو سیلو در بازار کرمان موتور خط تولید دوو ماتیز را نیز به ایران آورد.

دوو با سرمایه گذاری های گسترده و بزرگی که انجام داد و خطوط تولید که در بسیاری از کشور های مختلف ایجاد کرد نتوانست به تعهدات مالی خود عمل کند و در همان سال ها ورشکسته شد. شرکت جنرال موتورز آمریکایی نیز از فرصت استفاده کرد و دوو موتورز را خرید و همین موضوع دلیلی شد ادامه همکاری دوو که به ام جی دوو تغییر پیدا کرده بود، با کرمان موتور دیگر امکان پذیر نباشد و دیگر دوو در ایران تولید نشود.

آغاز ایجاد زیر مجموعه ها

در سال ۱۳۸۱ کرمان خودرو اولین زیر مجموعه خود را با شراکت چری با نام MVM که مخفف شده Modiran Vehicle Manufacturing بود ایجاد کرد که در ابتدا فقط ام وی ام ۱۱۰ (نسخه چینی سازی شده دوو ماتیز) در آن تولید می شد و این همکاری مشترک تا سال ۱۳۸۵ادامه داشت. در همان سالی که MVM 110 توقف تولید شد مدیران خودرو از کرمان موتور جدا شد.

از دیگر زیر مجموعه هایی که کرمان موتور برای خود ایجاد کرد خودرو سازان بم و خودرو سازان راین در سال ۱۳۸۲ بود. خودرو سازان بم در نهایت توانست در سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را آغاز کند. هدف از تاسیس این شرکت همکاری با غول خودرو سازی آلمان فولکس واگن بود. این دو خودرو ساز در ابتدا قرار دادی انعقاد کردند که فولکس واگن در ایران دفتر تحقیق توسعه محصول ایجاد کند و در کارخانه ای با ظرفیت اسمی تولید ۱۰۰هزار دستگاه در سال که کرمان موتور در حال ساخت آن بود محصولاتی مناسب بازار ایران تولید کند. در ابتدا فولکس گل به صورت مونتاژی بر روی خطوط تولید این خودروساز رفت و تا سال ۸۹ نیز تولید آن ادامه داشت که با وضع تحریم های اقتصادی در سال ۱۳۸۹ فولکس واگن مجبور به ترک ایران شد.

خودرو سازان راین که یکی از زیر مجموعه های کرمان موتور بود، در سال ۱۳۸۲ تاسیس شد و شروع به همکاری با هیوندای موتورز کره ای کرد. سال ۱۳۸۳ مونتاژ هیوندای اکسنت در خودرو سازان راین آغاز شد و یک سال بعد نیز هیوندای النترا در این مجموعه به تولید رسید. در نهایت این همکاری چندان ادامه دار نبود و بعد از چندین سال این همکاری خاتمه یافت. خودرو سازان راین بعد از خروج کره ای ها با همکاری کمپانی گریت وال چین شروع به تولید ولکس C30 کرد و این همکاری هم اصلا موفق و ادامه دار نبود.

نکته جالب ماجرا این است که در آن زمان عمر مدیریت مدیران شرکت های دولتی به چندین سال محدود بوده و با هر تغییر ساختاری در دولت مدیران این شرکت ها نیز عوض می شدند اما کرمان موتور از سال ۷۱ تا ۸۸ تحت مدیریت مرحوم ابوالفضل سجادی بود.

همکاری گسترده با چینی ها

در سال ۱۳۸۶ کرمان موتور برای توسعه سبد محصولاتش سراغ کمپانی های چینی رفت. اولین کمپانی که کرمان موتور با آن همکاری کرد لیفان بود. لیفان خودرو ساز چینی بود که در سال ۱۹۹۲ میلادی تاسیس شد و تا سال ۲۰۲۰ به تولید خودرو ها ی سواری، اتوبوس و موتور سیکلت می پرداخت که در نهایت در سال ۲۰۲۰ ورشکسته شد. اولین محصول مشترک لیفان و کرمان موتور لیفان ۵۲۰ بود که در سال ۸۷ روانه بازار شد و در همان سال نسخه فیس لیفت آن نیز به بازار ورود پیدا کرد اما این خودرو هرگز نتوانست محبوبیت بالایی پیدا کند. در سال ۸۹ بعد از عرضه لیفان ۵۲۰ لیفان ۶۲۰ در دو نسخه معرفی شد که ظاهری متفاوت تر داشت و از المان های بروز تری نسبت به لیفان ۵۲۰ بهره می برد.

بعد از عرضه این دو سدان، کرمان موتور همزمان با عقد قرارداد با خودرو ساز چینی جک، کراس اوور لیفان ایکس ۶۰ را نیز وارد چرخه مونتاژ خود کرد. حاصل قرار داد کرمان موتور و جک در سال ۱۳۹۱ مونتاژ جک جی ۳ بود و یک سال بعد جک جی ۵ نیز وارد چرخه مونتاژ شد. کرمان موتور در این مورد موازی کاری هایی را با لیفان انجام میداد که منجر به این می شد که یک کمپانی دو رقیب را از دو برند چینی عرضه کند. در آن سالها لیفان ۵۲۰ و جک جی ۳ رقیب اصلی هم بودند و در آن طرف هم جک جی ۵ و لیفان ۶۲۰ رقیب همدیگر بودند.

با ورود جک به میان سبد محصولات کرمان موتور و فروش خوب این برند باعث شد کرمان موتور تصمیم به عرضه بیشتر محصولاتی با نشان جک بگیرد. جک S5 که پر تیراژ ترین محصول کرمان موتور است در سال ۱۳۹۳ معرفی شد و در طی سالیان با قوای فنی های مختلف با بازار عرضه شد. همکاری با لیفان نیز همچنان با ادامه همکاری با جک ادامه داشت و در همان سالها لیفان ۸۲۰ که از محصولات لوکس این کمپانی بود، وارد خطوط مونتاژ کرمان شد اما به دلیل بد عهدی های لیفان و مشکلات در تولید که اکثرا از طرف لیفان بود در سال ۹۷ کرمان موتور همکاری خورد را با لیفان قطع کرد. یکی از دلایل موفقیت این خودرو ساز استراتژی درست و برخورد قاطعانه با شریکان چینی بود.

برجام و همکاری با کره و چین

در سال ۹۴ و با امضای توافق نامه برجام، یکی از اولین خودروسازانی که به دنبال شرکای غیر چینی رفت، کرمان موتور بود. این شرکت دوباره به دنبال هیوندای موتورز رفت و همکاری را با این برند آغاز کرد. در ابتدا کرمان موتور فقط محصولاتی مانند سانتافه، توسان و النترا را به صورت وارداتی عرضه می کرد اما در سال ۹۵ طی قرار دادی تصمیم بر مونتاژ هیوندای  i10 در ارگ جدید بم گرفتند.

در ادامه همکاری این دو هیوندای اکسنت و النترا نیز در کارخانجات کرمان مونتاژ شد. اما با خارج شدن آمریکا از برجام در سال ۹۷ تولید محصولات هیوندای در ایران متوقف شد. اما کرمان موتور دست از مونتاژ محصولات چینی جک نکشید و حتی امتیاز مونتاژ محصولات دیگری همانند جک جی ۴ و اس ۳ را نیز دریافت کرد و این محصولات به سبد کرمانی ها اضافه شد.

وضعیت فعلی کرمان موتور

کرمان موتور در سالهای اخیر و در بحبوحه تحریم، سبد محصولات خود را گسترش داد و به کلاس های جدید نیز وارد شد که یکی از این کلاس ها، سگمنت پیکاپ های دو دیفرانسیل بوده است. در اواخر سال ۹۹ این شرکت اولین پیکاپ خود یعنی KMC T8 را روانه بازار کرد که با توجه به قیمت رقابتی و قوای فنی مناسب به سرعت توانست در بازار پیکاپ ها قدرت را به دست بگیرد و به پر تیراژ ترین پیکاپ کشور در چندین سال گذشته تبدیل شد. بعد از پیکاپ تی ۸ نسخه جدید و ارتقاء یافته این پیکاپ را نیز به چرخه مونتاژ خود اضافه کرد و با سیاست های درست بازاریابی در مدت کوتاهی رقبای خود را از دیگر کمپانی ها کنار گذاشته.

در طول سالها کرمان موتور همیشه در زمینه مونتاژ خودرو از برند مادر دیگری فعالیت داشته اما این شرکت تصمیم به تغییر این رویه گرفت و در سال ۱۴۰۲ از اولین سدان خود به نام کی ام سی ایگل پرده برداشت. ایگل بر اساس پلتفرم جک J4 توسعه یافته است و دارای اشتراکات فنی بسیاری با این خودرو می باشد. کرمان موتور برنامه دارد که این سدان را در نسخه های برقی و هیبرید نیز به تولید برساند و در حال حاضر طبق گفته های شرکت در حال تحقیق و توسعه آن می باشد. این شرکت برنامه تولید کی ام سی شدو به عنوان یک هاچبک ملی و برنامه های تولید یک کراس اوور ملی را هم پیش می برد.