تخته گاز فرار سرمایه از صنعت و بازار خودروی ایران
ترکش های هر جنگی درد و رنج اصلی خود را نه در حین جنگ که پس از جنگ نمایش می‌دهند، یکی از ترکش های جنگ برای صنعت خودرو فرار سرمایه بود.
بازار خودرو به میدان مین سرمایه گذاران تبدیل شده است
اولین شرط تولید هر کالایی سرمایه است و یکی از اصلی‌ترین انواع سرمایه، سرمایه مالی است در ایران نیز بزرگ‌ترین چالش‌ها در ۱۰ سال اخیر در رابطه با تأمین همین نوع سرمایه بوده و هست. حال، پس از وقوع جنگ بین ایران و رژیم صهیونیستی، فرار سرمایه بیش از پیش سرعت گرفته، چراکه مطابق با یک ضرب‌المثل معروف؛ سرمایه ترسو است و همیشه امن‌ترین مکان را برای حضور خود انتخاب می‌کند.
صنعت خودروی ایران که پیش از جنگ نیز اصلاً اوضاع خوبی نداشت، پس از رخ دادن جنگ درگیر وضعیتی به‌مراتب بدتر شده است. یکی از اصلی‌ترین چالش‌های این صنعت در حال حاضر، فرار سرمایه‌گذاران خارجی و داخلی از این صنعت و بازار است.
صنعت خودرو
سرمایه‌گذارانی که بودند، اما شاید نباشند
صنعت خودروی ایران سال‌هاست که تنها میزبان قشر خاصی از سرمایه‌گذاران است و آن‌ها هم کسانی نیستند به‌جز شرکت‌ها و سرمایه‌داران چینی که امروز و پس از وقوع جنگ، بسیاری از آن‌ها نیز به‌شدت تمایل به خروج خود و سرمایه‌شان از ایران دارند. اکثر افراد حقوقی و حقیقی که تمایل به خروج دارند، در دسته سرمایه‌گذاران کوچک قرار دارند. سرمایه‌گذاران بزرگ و شرکت‌های بزرگ نیز در زمان جنگ سعی کردند تا تمام تعهدات خود را تسویه کنند تا پارکینگ‌های آن‌ها خالی باشد تا در صورت هرگونه بمب یا ضربه نظامی، کمترین زیان را متحمل شوند و در حال حاضر نیز این شرکت‌ها به نوعی در حال خالی کردن انبارها و پارکینگ‌های خود هستند تا در ابتدا تمامی خودروهای قبلی را تحویل دهند و سپس با ارائه طرح‌های گوناگون فروش، مشتریان خودروهای خود را جذب کنند و انبارهای قطعات خود را تبدیل به خودرو و درنهایت با فروش به مردم به پول تبدیل کنند تا در صورت وقوع هر اتفاقی، کمترین زیان ممکن شامل حال آن‌ها شود.
سرمایه دارن داخلی و سیل عظیم تعدیل نیرو
در مورد سرمایه‌گذاران داخلی نیز وضعیت به‌مراتب بدتر است، چراکه آنهایی که برای سرمایه‌گذاری در داخل کشور دودل بودند، قطعاً دیگر در داخل سرمایه‌گذاری نخواهند کرد و آنهایی هم که از قبل سرمایه‌گذاری کرده بودند، سعی در نقد کردن کالاها و تمام دارایی‌های خود دارند.
در این بین، یکی از بزرگ‌ترین بحران‌هایی که بیش از خود جنگ و حمله نظامی به کشور و مردم ضربه زده، سیل گسترده تعدیل نیرو توسط تمام سازمان‌هاست. البته تا به این لحظه خبری مبنی بر تعدیل نیروی خودروسازان به گوش نرسیده است، اما تعدیل نیرو در یک هفته اخیر تبدیل به یک چالش اجتماعی شده است. به روایتی، از کوچک‌ترین سازمان‌ها تا بزرگ‌ترین آن‌ها، فارغ از اینکه خدماتی باشند یا تولیدی، با سرعتی بسیار بالا در حال تعدیل نیرو هستند، چراکه سازمان‌ها در ابتدا معتقدند که برای بقا باید هزینه را کم کرد و همچنین بدهی‌ها را تسویه کرد تا در صورت نیاز برای جلوگیری از زیان شخصی و حتی خروج از کشور، مالکان و رؤسا مانعی برای خروج نداشته باشند.
آنهایی که نیامده رفتند
برخی از سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی نیز به‌واسطه سابقه همکاری با شرکت‌ها و متخصصان ایرانی و همچنین شناخت از بازار ایران و پیگیری اخبار مذاکرات، در صدد ورود دوباره و آغاز همکاری‌های مشترک بودند که پس از رخ دادن این جنگ، آن‌ها نیز به شکل کلی منصرف شده اند.
بازار خودرو
سرمایه‌گذاران اصلی دیگر نیستند (مردم)
بازار خودرو که سال‌ها به لطف اقتصاد رانتی و تفاوت سنگین قیمت کارخانه و بازار، پناهی امن برای حفظ ارزش پول در برابر تورم و حتی کسب سود بود، امروز دیگر نه‌تنها پناهی امن نیست، بلکه حکم میدان مین را برای مردم عادی، دلالان و افرادی که برای مصرف و سرمایه‌گذاری توأمان به دنبال خرید خودرو بودند، دارد و هیمن موضوع باعث شده صنعت خودرو دچار فرار سرمایه شده است.
به بیان دیگر، اگر حتی سرمایه‌گذاری در صنعت تفاوتی نکند و حتی بهتر هم شود، در حال حاضر مردم که خریدار خودرو بودند و پول و سود را به چرخه تولید بازمی‌گرداندند، امروز دیگر مانند گذشته خواهان خودرو نیستند، چراکه در این شرایط، تمام افراد به دنبال خرید دارایی‌هایی هستند که اول از همه دارای اولویت نقدشوندگی سریع و آسان باشند و سپس جابجایی آن‌ها راحت باشد. مضاف بر این موارد، برخی از دارایی‌ها مانند ارز یا طلای آب‌شده، حکم دارایی بین‌المللی را دارند و در همه جای دنیا دارای ارزش هستند، اما مواردی مثل خانه و خودرو در شرایط فعلی نه‌تنها گزینه‌های جذابی نیستند، بلکه بسیاری از افراد به دنبال فروش آن‌ها و تبدیل آن‌ها به ارز و طلا هستند.
برای درک بغرنج بودن شرایط، تنها کافی‌ست تا نگاهی به سیل عظیم انواع طرح‌های فروش خودرو توسط شرکت‌های دولتی و خصوصی بیندازید تا به‌وضوح اهمیت جذب پول و دارایی به هر قیمتی را مشاهده کنید. در شرایط فعلی، شما طرح‌هایی را برای فروش خودرو می‌بینید که شاید تا ۱۰ سال قبل نمی‌دیدید و نکته جالب‌تر آن است که این شیوه‌های فروش مختص به هیچ سگمنت قیمتی خاصی نیست و از اقتصادی‌ترین خودروها تا گران‌ترین خودروها را شامل می‌شود که می تواند زمینه ساز این باشد صنعت خودرو در حال وارد شدن به فرار سرمایه است.
سرمایه گذاران بازار خودرو
نمایشگاه‌های خودرو و دفاتر خرید و فروش که به‌عنوان ارکان اصلی بازار خودرو شناخته می‌شوند، همگی درگیر چند سناریوی مشخص هستند: برخی خودروهای خود را از نمایشگاه‌ها خارج کردند و به پارکینگ‌های گوناگون بردند و هنوز هم آن‌ها را برنگردانده‌اند. این سناریو شامل ثروتمندان و متمولین این صنف است. اکثر این افراد دارای یک سبد دارایی متنوع و امن هستند و نیاز چندانی به خرید و فروش ندارند. حتی برخی از آن‌ها مغازه و دفتر خود را تا به ثبات کامل رسیدن اوضاع بسته نگه می‌دارند.
دارندگان ماشین بزرگ ترین زیان دیدگان بازار
برخی از افراد و دفاتر که قبل از این شرایط، خودرو خریده بودند و در صدد فروش آن بودند، پس از جنگ به‌شدت در بن‌بست مالی گیر کرده‌اند و راه فراری نمی‌یابند، چراکه قبل از جنگ نیز سایه رکود بر بازار بسیار سنگین بود. حالا اما، علاوه‌بر رکود و قدرت خرید پایین، مشکل نبود امنیت اقتصادی و نظامی نیز به این موارد اضافه شده و این افراد به دنبال هر روشی برای فروش خودروی خود نه‌تنها برای سود، بلکه برای بازگشت اصل سرمایه و امرار معاش خود هستند.
جنگ برای نقد کردن پول
برخی دیگر هستند که در حین معامله بودند و ناگهان جنگ رخ داد. این افراد اکثراً در حال حاضر در کشاکش معامله هستند، چراکه بسیاری در صدد لغو معامله‌اند، یا برخی از افراد خودرو را با کالای دیگری معاوضه کردند که ارزش یکی از آن‌ها در حال حاضر به‌شدت تغییر کرده است و مسائلی از این قبیل باعث شده تا دسته‌ای از فعالان و سرمایه‌گذاران بازار خودرو در صدد نقد کردن دارایی‌های خود باشند.
سرمایه گذارانی که رستگار شدند
اما راحت‌ترین و خوشحال‌ترین افراد، کسانی هستند که به هر دلیلی قبل از رخ دادن جنگ، تمامی دارایی‌های خود را در این بازار نقد کردند و حالا با خیال راحت در حال رصد دیگر بازارها و تصمیم‌گیری برای ادامه زندگی خود هستند. حتی برخی از این افراد طی این مدت، سرمایه خود را به انواع گوناگون به دیگر کشورها منتقل کردند و خود نیز از روش زمینی از کشور خارج شدند تا همین شغل یا شغل دیگری را در کشور دیگری آغاز کنند.
واقعیت تلخ صنعت و بازار خودروی ایران
وضعیت خودرو در هر دو حوزه صنعت و بازار، تلخ است. گویی این صنعت به‌مانند کودکی با بیماری واگیردار است که تا به‌اکنون برخی به فکر درمان او به‌دلیل گریه‌هایش بودند، اما از امروز دیگر نه والدینش هزینه درمان آن را دارند و نه کسی دلش برای گریه‌های او می‌سوزد، چراکه اشک‌های او به اندازه بیمار شدن خودشان ارزش ندارد صنعت خودرو مورد فرار سرمایه واقع شده است.
درنهایت، تا زمانی‌که یک ثبات قطعی که توسط مردم ایران و جهان به‌شکل کامل پذیرفته نشود، ایجاد نگردد، قطعاً وضعیت صنعت و بازار خودرو به‌سوی وخامت خواهد رفت و تازه پس از رخ دادن صلحی پایدار که در وجود و ذهن همگان باورپذیر و قطعی باشد، این صنعت باید خودسازی خود را پس از ویرانی‌اش آغاز کند.
وقتی حرف از مباحث اقتصادی میشه، مثل همین نرخ سرمایه گذاری و میزان خروج سرمایه، باید با عدد، رقم و آمار مطلب نوشت، اینجوری فله ای درد و دل کردن در مورد اقتصاد فایده چندانی نخواهد داشت.
صحبت شما کاملا درست است دوست عزیز، اما چند نکته هست که لازم به ذکر است؛
در حال حاضر و از زمان آغاز ماه ژوئن میلادی هیچ گونه دیتای بین‌المللی برای ایران منتشر نشده، حتی شاخص GPR که دقیقا برای فرار سرمایه بعد جنگ هست، از اسرائیل، ترکیه و عربستان دیتا منتشر کرده ولی از ایران خیر.
نکته دوم این هست که حتی در پژوهش‌های آکادمیک هم سال هاست که علاوه بر روش کمی شیوه های کیفی و میکس متد هم استفاده می‌شوند و تنها الزامی استفاده از دیتای کمی و عددی نیست.
نکته سوم هم این هست که این متن بر اساس پژوهش های میدانی و آخرین اطلاعات کسب شده از بازار خودروی تهران و کلان‌شهر ها نوشته شده و به بررسی رفتار اقتصادی جامعه و همچنین شیوه معمول رفتار اجتماعی پس از جنگ پرداخته است.
در پایان از بیان دیدگاه شما ممنونم.