آیا سیستم تعلیق مولتی لینک الزاما بهتر است؟
مولتی لینک یکی از انواع سیستم تعلیق است که در بسیاری از خودروهای بروز مورد استفاده قرار می گیرد. اما آیا واقعا این سیستم عملکرد بهتری دارد؟
یک نگاه عمیق به واقعیت های پنهان زیر خودرو
در چند سال اخیر بحث سیستم تعلیق خودروها از یک موضوع کاملا مهندسی و پنهان، تبدیل شده به یکی از داغ ترین مباحث فضای مجازی و بازار خودرو ایران. کاربران در شبکه های اجتماعی درباره مولتی لینک و تورشن بیم همان قدر هیجان زده صحبت می کنند که درباره توان موتور یا شتاب صفر تا صد؛ گاهی حتی بیشتر. برای بسیاری، عبارت «مولتیلینک» به نوعی برابر با حرفهای بودن و برتر بودن تلقی شده است. هر خودرویی که این سیستم را داشته باشد معتبرتر و درجه یک تر به نظر می رسد. اما همان طور که خیلی از تصورات عمومی در صنعت خودرو ساده سازی شده یا حتی اشتباه اند، این یکی هم نیاز به بازنگری جدی دارد.
واقعیت این است که سیستم تعلیق، مجموعه ای است که نه فقط از چند بازو و بوشینگ تشکیل شده، نه تنها از نظر راحتی مهم است و نه صرفا بابت عبارت مولتیلینک باید ارزش گذاری شود. تعلیق یک خودرو چیزی شبیه یک اکوسیستم است؛ مثل بدن انسان که اگر فقط یک عضو قوی باشد اما بقیه ناکارآمد، نتیجه نهایی هیچ شباهتی به یک سیستم سالم ندارد. برای درک این موضوع باید از تصور ساده مولتی لینک خوب است، تورشن بیم بد است فاصله بگیریم و لایههای عمیق تر این سیستم پیچیده را بشکافیم.
چرا مولتی لینک محبوب شد؟
مولتی لینک اساسا نتیجه تلاش مهندسان برای جدا کردن عملکردهای مختلف چرخ از یکدیگر بود. چرخ خودرو در سه محور می تواند حرکت کند: بالا و پایین، جلو و عقب، چرخش حول محورهای مختلف. در سیستم های ساده تر، بسیاری از این حرکات ناخواسته با هم کوپل می شوند. یعنی وقتی چرخ بالا و پایین می رود زاویه اش نسبت به جاده تغییر می کند؛ یا وقتی نیرو به آن وارد می شود، جهت گیری تایر تغییر می یابد.
multi-link با استفاده از چند بازو که هرکدام در جهتی مستقل عمل می کنند این امکان را می دهد که برای هر حرکت چرخ، قانون جداگانه تعریف شود. همین قابلیت باعث شده مولتی لینک خیلی زود به انتخاب طبیعی خودروهای لوکس و اسپرت تبدیل شود. بهخصوص در خودروهایی که تعادل در سرعت بالا اهمیت زیادی دارد یا در مدل هایی که سازنده می خواهد پاسخی دقیق، سریع و قابل پیش بینی از محور عقب بگیرد.
اما محبوبیت مولتی لینک بیش از آنکه نتیجه شناخت واقعی مردم باشد نتیجه چند عامل روان شناختی و بازاری است:
مولتی لینک پیچیده به نظر می رسد، تعداد بازوهایش زیاد است، نمودارهای مهندسی اش جذاب اند و اسمش هم لوکس به نظر می رسد. همین کافی است تا بلافاصله بالاتر از تورشن بیم قرار بگیرد حتی اگر نتیجه نهایی همیشه هم برتر نباشد.
آیا هر مولتی لینکی واقعا عملکرد بهتر می دهد؟
اینجا نقطه ای است که بسیاری از بحث های فضای مجازی فرو می ریزند. بسیاری فکر می کنند همین که معماری مولتی لینک روی خودرو نصب شده یعنی هندلینگ آن بهتر است. اما واقعیت دقیقا عکس این است: یک مولتی لینک بد طراحی شده یا نامناسب برای پلتفرم، می تواند بدترین تجربه رانندگی را به وجود بیاورد.
مولتی لینک فقط یک کانسپت نیست؛ نحوه عملکردش وابسته است به زاویه قرارگیری بازوها، طول هر بازو و نقطه اتصالش، مواد بوشینگ ها و سختی آن ها، جایگاه نصب ساب فریم، تعامل با فنر و کمک، شکل تایر و ارتفاع دیواره.
این یعنی خود مولتی لینک نیست که سواری را خوب یا بد می کند، بلکه مهندسی و تنظیمات است که نتیجه واقعی را تعیین می کند. یک سازنده ممکن است مولتی لینک استفاده کند اما بوشینگ ها را به خاطر کاهش هزینه از مواد کم کیفیت انتخاب کند. یا زاویه بازوها را طوری قرار دهد که چرخ در فشار جانبی رفتار عصبی یا غیر قابل پیش بینی داشته باشد. نتیجه؟ مردم تعجب می کنند که چرا ماشینی با مولتی لینک، سواری خشک، ضربه زنی یا حتی عدم پایداری دارد.
به زبان سادهتر:
مولتیلینک خوب، عالی است؛ مولتیلینک بد، افتضاح.
چرا تورشن بیم هنوز کنار گذاشته نشده؟
اگر مولتی لینک این قدر پتانسیل دارد، چرا یک سوم خودروهای دنیا و حتی بخشی از خودروهای اروپایی مدرن هنوز از تورشن بیم استفاده می کنند؟
پاسخ ساده است: تورشن بیم در خیلی از سناریوها منطقی تر، سبک تر، قابل اعتمادتر و اقتصادی تر است.
تورشن بیم برخلاف تصور رایج، سیستم عقب مانده ای نیست؛ بلکه یک راه حل هوشمندانه است که برای خودروهایی با اولویت مصرف شهری، قیمت مناسب، فضای بار بهتر و نیاز کم به هندلینگ حرفه ای طراحی شده است. در بسیاری از شرایط روزمره، تورشن بیم حتی تجربه رانندگی پایدارتر و طبیعی تری از مولتی لینک ارائه می دهد. بهخصوص روی جاده های خراب و ناهموار. چون در تورشن بیم محور عقب یکپارچه تر رفتار می کند و حرکات غیر قابل پیش بینی چرخ ها کمتر است.
یکی دیگر از دلایل اصلی محبوبیت تورشن بیم، دوام و هزینه نگهداری آن است. در این سیستم قطعات کمتری وجود دارد که خراب شوند یا نیاز به سرویس دقیق داشته باشند. همین موضوع باعث میشود در خودروهای اقتصادی، خانوادگی و شهری، انتخاب بسیار منطقی تری باشد. تصور کنید به عنوان یک مصرف کننده عادی اقدام به خرید خودرویی جهت نیازهای روزمره کرده اید که کمترین میزان مراجعه به تعمیرگاه یا نیاز به سرویس های دوره ای را داشته باشد. حال خودرویی که از سیستم مولتی لینک استفاده می کند، سیستم تعلیق آن در قسمت عقب همانند محور جلو شامل قطعات متعددی است که در گذر زمان دچار استهلاک خواهند شد یا نیاز به تنظیم مجدد دارند. همین موضوع سبب خواهد شد هزینه ای اضافه تر به شما تحمیل شود و مواردی را که باید برای بازدید دوره ای مد نظر قرار دهید افزایش دهد.
چرا برخی خودرو سازها دوباره از مولتی لینک به تورشن بیم برگشتند؟
این سؤال یکی از جالب ترین پرسش ها در سال های اخیر بوده و ملموس ترین مثالش برای مشتریان ایرانی نسل جدید مزدا۳ است که پس از سالها استفاده از سیستم مولتی لینک به تورشن بیم روی آوره است. مردم وقتی دیدند نسل جدید برخی خودروها حتی خودروهایی با تصویر اسپرت یا خوشنام از مولتی لینک به تورشن بیم برگشته اند شوکه شدند و فکر کردند شرکت ها قصد کم کاری داشته اند. اما واقعیت پیچیده تر است.
وقتی یک سازنده پلتفرم جدید طراحی می کند باید مجموعه ای از اهداف را با هم حل کند: سکوت کابین، نرمی سواری، فضای صندوق، وزن کمتر، هزینه تولید کمتر، دوام بیشتر و هماهنگی با تجهیزات جدید مثل باتری، باک، یا مولدهای هیبریدی.
در این پازل پیچیده ممکن است تورشن بیم به عنوان بهترین راه حل ظاهر شود. در واقع تورشن بیم مدرن کاملا قابل تیونینگ است و می توان با تنظیم تیر پیچشی و بوشینگ ها شخصیتی تعریف کرد که در برخی کلاسها حتی بهتر از یک مولتی لینک عمل کند. بعضی خودروسازها به این جمع بندی رسیدند که با توجه به اهداف کلاس، تورشن بیم نه تنها کفایت می کند بلکه انتخاب بهینه تری است. این یعنی بازگشت به تورشن بیم نشانه ضعف نیست؛ نشانه هوشمندی مهندسی است.
فقط سیستم تعلیق نیست؛ وزن، ارتفاع، بدنه و چندین عامل دیگر دخیل اند
یکی از بزرگ ترین اشتباهات رایج این است که نتیجه سواری یک خودرو را فقط به نوع سیستم تعلیق آن نسبت می دهند. درحالی که تعلیق تنها یکی از ده ها فاکتور تعیین کننده است.
یک مثال ساده:
اگر دو خودرو داشته باشیم که یکی مولتی لینک دارد و دیگری تورشن بیم، اما خودروی مولتی لینک ۲۰۰ کیلو سنگین تر باشد و مرکز ثقل بالاتری داشته باشد احتمال اینکه در پیچ ها فاصله اش از تورشن بیم کمتر شود یا حتی بد تر عمل کند اصلا کم نیست.
یا اگر یک خودرو با تورشن بیم، فنربندی نرم و دمپرهای دقیق داشته باشد و دیگری با مولتی لینک از کمک های خشک استفاده کند، تجربه سواری تورشن بیم می تواند بسیار بهتر باشد.
همچنین موارد مهم دیگری وجود دارد: نوع تایر و کیفیت آن، سفتی شاسی، نسبت فرمان، توزیع وزن، فناوری کنترل پایداری، نوع پلتفرم و فاصله محورها، طراحی هندسه جلو و تعاملش با عقب، کیفیت مونتاژ و بوشینگ های بدنه. همه این ها تأثیری برابر با نوع سیستم تعلیق دارند. این یعنی سیستم تعلیق عقب فقط یکی از اجزای یک پازل بزرگ است؛ نه همه چیز.
آیا باید هر خودروی مولتی لینک دار را برتر دانست؟
پاسخ کوتاه و صریح: خیر.
پاسخ بلندتر: مولتی لینک بدون تنظیمات درست اصلا ارزش خاصی ندارد. تورشن بیم هم بدون تیونینگ درست می تواند ضعیف و محدود باشد. پس در اینجا باید یک اصل مهم را پذیرفت: در خودرو، معماری مهم است؛ اما اجرا مهم تر است. همان طور که داشتن یک ساز گران قیمت تضمین نمی کند که موسیقی دان خوبی هستید، داشتن یک مولتی لینک هم تضمین نمی کند خودرو سواری بهتری دارد.
وقتی یک خودرو را مقایسه می کنیم باید نتیجه را در سناریوهای واقعی امتحان کنیم. روی جاده خراب، در پیچ تند، روی دست اندازهای پی در پی، در سرعت بزرگراه و حتی هنگام عبور از سرعت گیرهای شهری.آنجاست که تفاوت واقعی بهتر مشخص می شود.
نتیجه گیری نهایی ؛ اسطوره زدایی از یک برچسب
مولتی لینک یک سیستم مهندسی پیچیده و توانمند است. هیچ بحثی در این نیست. اما برتری آن مطلق نیست؛ مشروط است. همه آنچه که گفته شد ما را به یک جمع بندی روشن می رساند: اینکه مولتی لینک الزاما بهتر نیست و تورشن بیم الزاما بد نیست. سیستم تعلیق بدون دیدن بقیه خودرو قابل قضاوت نیست. اینکه یک ماشین با مولتی لینک عرضه شود هیچ تضمینی برای برتری ندارد؛ همان طور که وجود تورشن بیم بهتنهایی نشانه عقب ماندگی نیست. سؤال درست این نیست که کدام سیستم بهتر است؟ بلکه این است که آیا این سیستم با هدف و ماهیت خودرو هماهنگ است؟
در نهایت ماشین خوب ماشینی است که خوب مهندسی شده باشد؛ نه ماشینی که صرفا اسم یک قطعه اش جذاب باشد. اگر یک خودرو رفتار مطمئن، آرام، منطقی، قابل پیش بینی و هماهنگ داشته باشد سیستم تعلیقش کارش را درست انجام داده. چه مولتی لینک باشد چه تورشن بیم و اگر این هماهنگی وجود نداشته باشد پیچیده ترین سیستم ها هم فقط یک نام زیبا روی کاغذ باقی می مانند.
پایان یک باور غلط در مورد پیشرانه های توربو شارژر
علائم خرابی کمک فنر
چگونه نور خودرو خود را افزایش دهیم؟
راهنمای کامل انواع روغن موتور ؛ تفاوت روغن ها، اعداد روی بستهبندی 
آلمانی ها بر خلاف بعضی از چینی ها ، سیستم تعلیق رو دقیق و حساب شده مهندسی می کنن.
و کلا تو یه لیگ دیگه ان.
بعضی از چینیا و حتی بعضا کره ای ها یا ژاپنی ها ، بیشتر میگن یه مولتی لینک بندازیم بره ، سیستم کنترل پایداری خودش بقیه اش رو مدیریت می کنه.
یا اصلا مولتی لینک نمی ذارن .