آیا اعلام کیفیت بنزین در ایران به موضوعی امنیتی تبدیل شده است؟
شنیده‌ها حاکی از آن است که اعلام کیفیت بنزین در ایران به دلیل محدودیت آزمایشگاه‌ها و فشارهای دولت، به موضوعی امنیتی تبدیل شده است.
کاهش محسوس کیفیت بنزین و نگرانی‌های عمومی
مدت‌هاست که در سطح جامعه و اماکن گوناگون از بازار و تعمیرگاه و مهمانی‌ها تا جایگاه‌های عرضه سوخت موضوع کاهش محسوس کیفیت بنزین مطرح می‌شود. بسیاری از مردم پس از خرابی موتور خودروهای خود یا مشاهده تفاوت مصرف سوخت در گذشته و حال کنجکاو می‌شوند و وقتی از متخصصان فنی دلیل خرابی یا افزایش مصرف را می‌پرسند، جمله «کیفیت بنزین پایین است» را می‌شنوند. کیفیت پایین بنزین امروز یک معضل اجتماعی بزرگ است که هیچ شفاف‌سازی رسمی در مورد آن انجام نشده و بستر گمان و شایعه در جامعه روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود.
محدودیت آزمایش بنزین در جایگاه‌ها و پالایشگاه‌ها
شنیده های غیر رسمی حاکی از آن است که آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت بنزین اجازه انتشار بررسی سوخت داخل جایگاه‌ها و حتی پالایشگاه‌ها را ندارند. این محدودیت باعث شده بسیاری کارشناسان هشدار دهند که کیفیت بنزین در ایران به موضوعی امنیتی تبدیل شده و نه صرفاً فنی. نبود شفافیت در آزمایش سوخت، نگرانی‌های گسترده‌ای درباره عملکرد موتور خودروها، سلامت عمومی و کیفیت هوای شهرها ایجاد کرده است.
فشار اقتصادی و سیاست‌های قیمت‌گذاری
دولت به دلایل مختلف، از جمله محدودیت‌های اقتصادی و فشارهای سیاسی، امکان افزایش قیمت بنزین را ندارد. برخی تحلیلگران معتقدند در این شرایط، افت کیفیت بنزین به عنوان ابزاری غیرمستقیم برای مدیریت عرضه و تقاضا مورد استفاده قرار می‌گیرد. کشش نداشتن جامعه برای افزایش قیمت بنزین باعث شده راهکارهایی مانند کاهش کیفیت، به جای اصلاح قیمت، به صورت غیررسمی اعمال شود. این سیاست غیررسمی مصرف‌کنندگان را با کیفیت پایین‌تر سوخت مواجه کرده است.
شکاف میان تولید و مصرف بنزین
ظرفیت تولید پالایشگاه‌ها با میزان مصرف واقعی سوخت همخوانی ندارد. برنامه‌های افزایش تولید بیشتر روی کاغذ بوده و عوامل مهمی مانند اسقاط خودروهای فرسوده، به‌روز کردن ناوگان حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف هنوز به صورت عملیاتی اجرا نشده‌اند. این شکاف باعث شده افزایش تولید سوخت بدون مدیریت صحیح مصرف، کیفیت بنزین را تحت فشار قرار دهد.
تبعات اجتماعی و فردی بنزین بی‌کیفیت
کیفیت پایین بنزین تبعات اجتماعی و فردی بسیاری دارد. از آشکارترین تبعات اجتماعی آن می‌توان به افزایش آلودگی هوا به ویژه در فصول سرد سال و افزایش بیماری‌های گوناگون و مرگبار اشاره کرد. از تبعات فردی آن نیز می‌توان به آسیب زدن به موتور خودروهای توربوشارژر، افزایش مصرف سوخت، احتراق ناسالم، افزایش استهلاک و آلایندگی خودرو و الزام استفاده از انواع اکتان‌ها و مکمل‌های سوخت اشاره کرد که همه این موارد معنای هزینه‌تراشی برای مالکان خودروها را دارد.
استفاده از بنزین بی‌کیفیت، علاوه بر کاهش عمر موتور و افزایش هزینه نگهداری خودروها، موجب انتشار آلاینده‌های بیشتر و کاهش کیفیت هوای شهرها می‌شود. سلامت مردم و محیط زیست در کلان‌شهرها با افزایش مصرف سوخت نامرغوب در معرض خطر قرار گرفته است. کارشناسان تاکید می‌کنند که بی‌توجهی به کیفیت بنزین، نه تنها مشکلات فنی خودروها بلکه آسیب‌های زیست‌محیطی و سلامتی را در پی خواهد داشت و باید سیاست‌گذاران برای اصلاح آن تدابیر فوری بیندیشند.
راهکارها و ضرورت شفافیت
کارشناسان بر این باورند که برای جلوگیری از پیامدهای بلندمدت، اطلاع‌رسانی شفاف و آزمایش بی‌طرفانه کیفیت بنزین ضروری است. ایجاد شفافیت و امکان دسترسی آزمایشگاه‌ها به نمونه‌های واقعی سوخت می‌تواند به کاهش نگرانی‌های امنیتی و فنی کمک کند. بدون اصلاحات ساختاری، کیفیت بنزین همچنان یک موضوع حساس و پنهان باقی خواهد ماند و تبعات آن به طور مستقیم سلامت، محیط زیست و اقتصاد سوخت را تهدید خواهد کرد.
پیگیری‌های آخرین خودرو
آخرین خودرو برای شفاف‌سازی و پاسخ به مطالبه عمومی، چندین بار از شرکت پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی درخواست ارائه اطلاعات کرد و حتی تلاش کرد کیفیت بنزین را آزمایش کند، اما متأسفانه هیچ پاسخی دریافت نکرد. این موضوع خود می‌تواند نشان‌دهنده صحت گمانه‌زنی‌های موجود در جامعه درباره کیفیت بنزین باشد.
