ارز تک نرخی، بنزین سه‌نرخی ؛ بنزین گران می شود!
بنزین در ایران تنها یک حامل انرژی نیست، بلکه بزرگ‌ترین عامل تحولات اقتصادی و حتی سیاسی در کشور است. حال بر مبنای اخبار اخیر، این عامل مهم قرار است سه‌نرخی شود.
بنزین سه‌نرخی از کجا جدی شد؟
افزایش قیمت بنزین سال‌هاست که موضوعی پرحاشیه در میان مردم است، اما در سال‌های اخیر به دلیل نوسانات شدید اقتصادی، گمانه‌زنی‌ها بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته است. از زمان حضور سعید مدنی‌زاده در وزارت اقتصاد و آغاز فرایند تک‌نرخی شدن ارز و اقداماتی نظیر حذف ارز ترجیحی گوشت و افزایش نرخ ارز مسافرتی، صحبت‌های برخی مسئولان از احتمال بالای سه‌نرخی شدن قیمت بنزین و اضافه شدن نرخ جدید پنج‌هزار تومانی پررنگ شده است.
نقل‌قول‌های مسئولان در مورد بنزین سه نرخی
مواضع مجلس درباره طرح بنزینی
رضا سپهوند، دبیر کمیسیون انرژی مجلس، توضیح داده که دولت در حال بررسی ایجاد نرخ سوم برای بنزین است. او گفته در این طرح، سهمیه‌های ۱۵۰۰ و ۳۰۰۰ تومانی حفظ می‌شود و نرخ سوم با عدد پیشنهادی ۷۵۰۰ تومان مطرح شده؛ هرچند تصمیم نهایی باید در دولت یا شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی اتخاذ شود. سپهوند تأکید کرده که در لایحه بودجه ۱۴۰۴ افزایش قیمت بنزین پیش‌بینی نشده، اما طرح جدید، اگر تصویب شود، از سال ۱۴۰۵ قابل اجراست.
سپهوند همچنین با اشاره به مصرف بالای خودروهای داخلی گفته است میانگین مصرف خودروهای ایرانی ۱۱ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر است، در حالی که این شاخص در ترکیه ۸ لیتر است. به‌گفته او، موتورهای فعلی چند دهه بدون تغییر جدی تولید شده‌اند و پرمصرف‌اند؛ بنابراین ادامه سرمایه‌گذاری بر آن‌ها توجیه ندارد. او واردات خودروهای کم‌مصرف با تعرفه پایین را ضروری دانسته و یادآور شده که با وجود کاهش تعرفه واردات در مجلس، مجمع تشخیص مصلحت آن را دوباره به ۱۰۰ درصد افزایش داده است.
در سطح دیگری از مجلس، ابراهیم رضایی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی، نیز روز چهارشنبه در صحن علنی تأکید کرده که «زمزمه‌هایی از افزایش قیمت بنزین و نحوه اجرای آن شنیده می‌شود» و این تصمیمات می‌تواند برای کشور «خطرآفرین» باشد. او گفته مجلس در جریان جزئیات این موضوع نیست و نسبت به تبعات آن نگرانی دارد.
مواضع دولت درباره قیمت بنزین
در مقابل، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، روز سه‌شنبه اعلام کرده که دولت هیچ برنامه‌ای برای تغییر قیمت بنزین سهمیه‌ای، اعم از ۱۵۰۰ تومانی و ۳۰۰۰ تومانی ندارد. او هدف اقدامات دولت را ساماندهی منابع ارزی مرتبط با بنزین و ایجاد زمینه بهبود معیشت مردم عنوان کرده است.
جمع‌بندی و احتمال اجرای نرخ سوم
مجموع این اظهارنظرها، به‌ویژه تأکید دولت بر ثابت ماندن قیمت بنزین سهمیه‌ای، این احتمال را تقویت کرده که دولت به سمت اجرای الگوی سه‌نرخی حرکت کند؛ الگویی که برای مصرف بیش از ۱۶۰ لیتر در ماه، نرخ جدیدی در حدود ۷۵۰۰ تومان تعریف می‌شود. اجرای چنین طرحی، پرسش‌هایی را درباره مبنای سیاست‌گذاری و اهداف دولت در حوزه انرژی پیش روی افکار عمومی قرار داده است.
چرا مصرف سوخت در ایران این‌قدر بالاست؟
واقعیت این است که مردم ایران مصرف بنزین یا سوخت غیرعادی ندارند؛ اما تفاوت فاحش مصرف سوخت ایران با کشورهای منطقه و جهان به دو عامل اصلی و مجموعه‌ای از عوامل دیگر بازمی‌گردد.
دو عامل اصلی چیزی نیست جز موتورهایی با تکنولوژی حداقل دو دهه قبل و کیفیت پایین بنزین.
این دو عامل مانند یک چرخه به یکدیگر متصل‌اند. استاندارد مصرف موتور خودروهای بنزینی در جهان بین حداقل ۵ تا حداکثر ۷.۵ لیتر است؛ حال آن‌که در موتور خودروهای صفر کیلومتر داخلی، در بهترین حالت روی کاغذ ۸ لیتر اعلام می‌شود که در عمل بسیار بیشتر است.
نکته مهم این است که حتی اگر تمام خودروهای کشور با جدیدترین پیشرانه‌های جهان عرضه شوند، کاهش مصرف سوخت به اندازه مطلوب رخ نمی‌دهد؛ چراکه موتورهای جدید، به دلیل استانداردهای آلایندگی بالا و نیاز به کیفیت سوخت مناسب برای احتراق، در صورت استفاده از سوخت فعلی کشور، ناچار به مصرف بالاتر خواهند بود و استهلاک آن‌ها نیز افزایش می‌یابد.
همه چیز تقصیر خودروهای شخصی نیست
علاوه بر خودروهای شخصی، موتورسیکلت‌ها نقش بسزایی در مصرف سوخت کشور دارند؛ چراکه نظارت و ساماندهی آن‌ها بسیار ضعیف‌تر از خودروهای شخصی است. تعداد موتورسیکلت‌های فرسوده و آلاینده در سطح کشور به‌مراتب بیشتر از خودروهای فرسوده و آلاینده است.
عدم وجود اراده اجرایی قاطع
موارد متعددی در کشور تحت عنوان برنامه، کارگروه، کمیته و بخش‌نامه تصویب و حتی عملیاتی شده‌اند، اما در ادامه رها یا تضعیف شده‌اند. از این موارد می‌توان به پروژه اسقاط، دوگانه‌سوز کردن خودروها، گسترش ناوگان حمل‌ونقل عمومی و… اشاره کرد.
آنچه این اقدامات را از رسیدن به نتیجه بازداشته، عدم وجود اراده قاطع برای اجرا و پیگیری منسجم بوده است. نمونه روشن آن اینکه طی سال‌های اخیر، با تشدید بحران سوخت و بدتر شدن وضعیت آلودگی هوا، دولت و حاکمیت دوباره به فکر اسقاط و دوگانه‌سوز کردن خودروها افتاده‌اند.
باید جلوی خودی هایی که اون ۲۰ ۳۰ میلیون لیتر روزانه رو قاچاق میکنن رو بگیرن که بعید می‌دونم این کارو بکنن دوم اینکه به قول پزشکیان کارمندهارو یا همون ایران خودرو سایپا رو بفرستن خونه هاشون حقوقشون بدن به جای دنا و تارا ده یازده هزار دلاری ماشین های روز دنیا رو بیارن که اینم بعید کلا کاری نمیتونن بکنن چون فساد سیستماتیک اجازه بهشون نمی‌ده
به دولتپیشنهاد می کنم با نرخ بنزین بازی نکنه 😂
نرخ سوم اگر بدون محدودیت باشه کار درستیه، من راضیم از بس سر کارت جایگاه و علافیش دارم اذیت میشم