بازی ناتمام عرضه خودرو در بورس کالا ؛ سود نهایی برای کیست؟

مدیر عامل جدید ایران خودرو به تازگی خبر از عرضه محصولات این شرکت در بورس کالا داده است. در ادامه به ابعاد پنهان این موضوع خواهیم پرداخت.
تختهگاز ایرانخودروییها به سوی ساختمان شیشهای
عادل پیرمحمدی، مدیرعامل ایران خودرو امروز در جریان بازدید مدیرعامل و مدیران ارشد بورس کالای ایران؛ با اشاره به وضعیت ایرانخودرو، به موضوعات متعددی اشاره کرد که پررنگترین آنها عرضه خودرو در بورس کالا بود.
ایرانخودرو به دنبال فرار از زیان
چکیده سخنان پیرمحمدی را اگر با وام گرفتن از جملات خود او بخواهیم بگوییم، باید گفت که او برای بقای ایرانخودرو و خروج این شرکت از زیاندهی دیگر نمیخواهد منتظر نهادهای دولتی مانند شورایرقابت، سازمان حمایت و غیره بماند و با استفاده از ظرفیت قانونی بورس کالا میخواهد برنامهای شفاف برای عرضه خودرو در بورس کالا ارائه دهد و خودروهای این شرکت را با قیمتی سودآور و بیش از قیمت تمام شده آن عرضه کند تا هم از ظرفیت تولید استفاده کند و هم سهم بازار دلالان بازار آزاد را جذب کند.
این اقدام پیرمحمدی را فارغ از هر گونه ارزشگذرای میتوان به عنوان جدیترین تفاوت مدیریت دولتی و خصوصی در نظر گرفت، چراکه او در کمتر از یکسال به هر شکل ممکن به دنبال فرار از زیان و رسیدن به نقطه سوددهی است، موضوعی که مدیریت دولتی برای بیش از ۳۰ سال به آن اهمیتی نداند یا اینگونه نشان دادند.
از زمان آغاز بحران در تامین خودرو توسط شرکتهای خودروساز و از سوی دیگر هجوم سرسام آور مردم برای خریدخودرو به دو دلیل نیاز واقعی و همچنین استفاده از سود دوبرابری حاصل از رانت خرید خودرو با قیمت دولتی و سپس فروش آن در بازار آزاد؛ حاکمیت عجیبترین راههای موجود در جهان را در صنعت و بازار خودروی ایران پیادهسازی کرد.
در میان این راه و روشهای عجیب و غریب، عرضه خودرو در بورس کالا را میتوان پرحاشیهترین روش عرضه خودرو دانست، که مخالفین و موافقین بسیاری داشت و دارد. در ادامه به بررسی چالشهای این روش عرضه خودرو بیشتر خواهیم پرداخت تا دلایل احتمالی اصرار طرفین بر عرضه و عرضه نکردن خودرو در بورس کالا را بشناسیم.
بهترین مثال برای درک واضح و ساده مکانیزم فروش و عرضه خودرو در بورس کالا، مراسمهای حراجی است که فیلمهای سینمایی و انیمیشنهای قدیمی مانند مهاجران، تا بهحال بارها دیدهاید، پس از اعلام قیمت کالا افراد قیمت پیشنهادی خود را اعلام میکنند تا در نهایت بالاترین قیمت توسط مسئول فروش حراجی با جمله معروف قیمت (x) یک، قیمت (x) دو، قیمت (x) سه، فروخته شد به … مبارکتون باشه؛ فروخته میشود.
اما فروش کالایی مانند خودرو آنهم با تیراژ بالا به این روش مزیتها و معایب خاص خود را دارد. قطعا اولین سوالی که در ذهن شما نقش میبندد این است که این دیگر چه روش مسخرهای است؟ کجای دنیا به این شکل ماشین میفروشند؟ این فکر کاملا درست است، اما واقعیت این است که کجای دنیا فرآیند تولید، مونتاژ، واردات و مسائل دیگری مانند انرژی نیز به این شکل است؟ در نتیجه میتوان گفت عامل عجیب قطعا معلول عجیب تحویل میدهد و به قول معروف گندم از گندم میروید، جو ز جو.
سوال کلیدی: سود واقعی برای کیست؛ خریدار یا کارخانه؟
با توجه به وضعیت اقتصادی کشور ما مدتهای طولانی است که مردم پس از دیدن و شنیدن هر پدیدهای به سراغ محاسبه مسائلی مثل سود، زیان، درآمد، رانت و … میروند که با توجه به شرایط اقتصادی کشور به شکل غریزی به دلیل میل به بقا کاملا طبیعی است.
واقعیت این است که در این روش برای ایرانخودرو و هر خودروساز دیگری که مجبور به فروش محصول خود با قیمت دستوری بوده و هست اولین سود، فرار از زیان است که در واقع نام این پدیده را نمیتوان سود گذاشت، بلکه حق طبیعی هر تولیدکنندهای است.
جایی که محل چالش است، محل بسته شدن قیمت نهایی یا بالاترین قیمت است، هرچند که سقف قیمتی نهایی بر اساس فرمولهای بورسی از حد مشخصی نمیتواند فراتر باشد، اما بازهم چالش های این روش را این موضوع نمیتواند از بین ببرد؛ چراکه ممکن است که بالاترین قیمت پیشنهادی که دیگر مشتریان نیز بر اساس آن به ترتیب بر اساس نزدیکی به آن قیمت انتخاب میشوند، با قیمت و ارزش واقعی خودرو فاصله داشته باشد که حتی اگر این فاصله هزار تومان باشد، اجحاف در حق خریدار و مصرفکننده است.
در مثال حراجی که برای شفاف کردن مکانیزم عرضه خودرو در بورس کالا زده شد، معمولا کالاهای هنری، عتیقه و کمیاب مطرح بود که اصل ارزش آنها در ارزش معنوی یا کمیاب بودن آنها است و در زمان قدیم هم در این مراسمات که حتی نیازهای اساسی مبادله میشدند، کالای مورد عرضه در تعدادی کمتر از انگشتان یک دست بود مانند یک گوسفند یا قالی.
بازاری که هیچگاه آزاد نمیشود!!
بسیاری از اقتصاددانان طرفدار بازار آزاد، عرضه در بورس کالا را یکی از بهترین شبیهسازهای بازار آزاد واقعی برای تنظیم خودکار عرضه و تقاضا میدانند و تولیدکنندگان خودرو نیز بر همین اساس میگویند اگر قرار است تا به دلیل کمبود خودرو در بازار آزاد و عرضه خودرو با قیمت دولتی حاشیه سود جذابی تولید شود، این سود بهجای دلالان باید نصیب ما شود که تولید میکنیم، در نتیجه با استفاده از مکانیزم بورس کالا آنها، خودرو را تولید میکنند، اما به جای عرضه با قیمت دولتی، با ارتباط مستقیم با خریدار؛ قیمت و سود واقعی حاصل از برخورد دو خط عرضه و تقاضا در این نمودار را در جیب خود میگذارند.
حال در این میان شاید این پول صرف تولید و افزایش تیراژ شود، اما واقعیت این است که شتر سواری دولا دولا نمیشود، اگر قرار است بازار آزاد باشد، باید تمام ارکان آن آزاد باشد، چراکه آنگاه با وجود خودروهای متفاوت و شرکتهای تولیدکننده متعدد و وجود حق انتخاب برای مصرفکننده، عرضه و تقاضا نیز از بحران خارج میشود و آنگاه خودروسازان نیز باید تمام اهتمام خود را مانند تمام خودروسازان دنیا بر روی تولید محصول و خدمات پس از فروش مناسب بگذارند.
سود مصرفکننده در این مکانیزم عرضه خرید خودرو صفر کیلومتر و نو با قیمتی کمتر از بازار آزاد است، چراکه در شرایط فعلی شاید با همان عدد کشف شده در بازار آزاد خریدار میتواند خودروی مدنظر را با سال تولید ۲ یا ۳ سال پیش خریداری کند.
هشدار! قبل از قضاوت حتما بخوانید!
در نهایت چند نکته را باید با دقت در نظر گرفت و سپس در ذهن و بیان خود قضاوت کرد؛ صبر و تلاش مدیران جدید ایرانخودرو برای تغییر رویه قیمتگذاری دستوری که تمام این سالها در کنار مدیریت دولتی و دیگر عوامل از اصلیترین دلایل زیاندهی خودروسازان دولتی، عدم توسعه محصولات و همچنین افت کیفیت آنها بوده است را نباید نادیده گرفت.
دومین نکتهای که شاید بتواند معایب عرضه خودرو در بورس کالا را کاهش دهد، شیوه عرضه و برنامهای است که مدیرعامل ایران خودرو خود از اعلام شفاف و واضح آن صحبت کرده است، پس باید تا زمان اعلام برنامه نهایی و دقیق این شرکت صبر کرد.
اما اصلیترین نکته که سرچشمه و مادر تمام این مشکلات است را هیچگاه نباید از یاد برد و آن چیزی نیست بهجز سیاستگذاری غلط و اصرار بر این سیاستها از چند دهه پیش تا به امروز. چراکه اگر نهادهایی مانند شورای رقابت و سازمان حمایت از مصرفکنندگان و تولیدکنندگان که هر بخش نام آنها ناقض بخش دیگر است، موضوعاتی مانند حذف قیمتگذاری دستوری یا ایجاد نظام قیمتگذاری منعطف و مداوم با توجه به تورم و عوامل مؤثر بر تولید یا دیگر چالشهای کمرشکن تولیدکنندگان در نظر میگرفت؛ بسیاری از این مسائل رخ نمیداد.
در نتیجه میتوان گفت خشت اولی که کج نهاده گذاشته شده و بیش از سه دهه تا ثریا کج رفته است و هنوز هم میل به کج رفتن دارد را نمیتوان در چند ماه یا سال با این میزان میل نه چندان قابلقبول عوامل حاکمیت به تغییر و وجود صاحبان منافع از وضعیت فعلی درست کرد.
بجای خرید از دلالی که با قرعه کشی برنده شده و پول مفت می خواهد من ترجیح میدم این پول را بدم کارخانه و ماشین را بدون واسطه بگیرم
سلام تکلیف کسائی مثل ما که نصف قیمت کارخانه را از بهمن ماه ریختیم به صورت پیش فروش چی میشه؟
سازکار عرضه و تقاضا در بورس کالا به نفع فروشنده پایه گذاری شده است. تعیین یک قیمت پایه که رقابت فقط رو به بالا انجام می شود اسمش سازکار بازار نیست. همانطور که در متن هم اشاره شد این روش برای حراج اشیا لوکس و قیمتی انجام می شود نه خودرو معمولی… بورس کالا ابتدا باید یک روش عادلانه پایه ریزی و پیاده سازی کند بعد ببینیم این خودروسازان عزیز باز هم تمایل به عرضه دارند یا خیر…
در کشوری با این همه محدودیت و انحصار، این دوستان ببینند چرا این تولیدات ارزانشان را نمیتوانند به هیچ کشوری صادر کنند بعد بیایند با غر و ناله هزینه های سربار وحشتناک تولید را از جیب مردم ضعیف (مردمی که تولیدات این دوستان را می خرند اکثرا از قشر ضعیف و خیلی متوسط هستند) مطالبه کنند.
شرکتی که تارا رو به قیمت ۱۴۰۰۰ دلار تولید میکنه بی عرضه ست ، این دیگه ربطی به قیمت گذاری دستوری نداره … تویوتا کرولا و لوین به قیمت ۱۲۵۰۰ دلار تولید میشن ، این ها هم میگن که قیمت گذاری دستوری برداشته بشه از اون ور تعرفه واردات رو هم کم نکنید که ما بتونیم آشغالهامون رو بفروشیم ، یه پیشنهاد خیلی خوب دارم براشون . ماشینهاتون رو صادر کنید تمام
طرف ماشین میخره ۸۰۰ تومن ۵۰۰ تومن گرونتر تو بازار میفروشه و من خریدار واقعی برای خرید باید برم از اون دلال بخرم چرا چون قمارخونه ایران خودرو سایپا نمیذاره با شانس ۵ درصد ماشین بخری اونوقت میگن لاتاری امریکا حرامه ولی لاتاری ایران خودرو سایپا حلاله تازه ثبتنام لاتاری امریکا رایگانه ولی واسه اینا باید ۳۰۰ تومن بلوکه کنی همین که از بورس بتونی با قیمت پایین تر از بازار ماشین بخری بهترین گزینه ممکنه تا از این حرام خورای دلال خلاص شی هرکی مخالفه چون نونش تواین کاره
دوست عزیز خیلی از برندگان قرعه کشی مصرف کننده هستند
ما هم حرفی نداریم
تعرفه واردات رو بردارید. این عزیزان هم به هر قیمتی دوس داشتن ماشین هاشونو برای فروش بذارن
نمیشه که واردات با ۱۰۰ درصد تعرفه باشه بعد اینور قیمت گذاری دلخواه