افزایش سخت‌ گیری‌ های چین علیه خودروهای کارکرده صفر کیلومتر؛ قوانین جدید از اول ۲۰۲۶ اجرا می‌شود

بازار گردش و توزیع خودرو در چین در آستانه ورود به یک مرحله نظارتی جدید قرار گرفته است. طبق گزارش رسانه‌های داخلی، مقامات چینی در حال نهایی‌ سازی مقررات تازه‌ای هستند که به ‌طور مستقیم پدیده خودروهای کارکرده صفر کیلومتر را هدف قرار می‌دهد؛ مقرراتی که قرار است از اول ژانویه ۲۰۲۶ اجرا شده و صادرات این نوع خودروها را مشمول الزامات سخت‌ گیرانه‌ تری کند.

این تغییر سیاست پس از سال‌ها رشد سریع معاملات داخلی و صادراتی خودروهایی انجام می‌شود که اگرچه فروش و ثبت شده‌اند، اما عملاً بدون استفاده واقعی باقی مانده‌اند. به گفته فعالان صنعت خودرو، این روند در چند سال گذشته باعث برهم خوردن نظام قیمت‌گذاری، تضعیف خدمات پس از فروش و ایجاد اختلال در بازار خودرو شده است.

تعریف خودرو کارکرده صفر کیلومتر؛ پدیده‌ای عجیب در چین

خودروهای کارکرده صفر کیلومتر به مدل‌هایی اطلاق می‌شود که با کارکرد صفر یا تنها چند صد کیلومتر از کارخانه خارج می‌شوند. این خودروها بسته به نوع معامله ممکن است ثبت‌شده یا ثبت‌نشده باشند، اما از طریق کانال‌های فروش خودروهای کارکرده عرضه می‌شوند؛ در حالی که از نظر ظاهری و فنی همچنان وضعیتی مثل یک مدل صفر کیلومتر دارند. در این خودروها حتی فیلم‌های محافظ بدنه و روکش‌های داخلی سر جای خود هستند.

ابعاد بازار؛ یک میلیون دستگاه در سال

برآوردها نشان می‌دهند حجم معاملات داخلی خودروهای کارکرده صفر کیلومتر در سال ۲۰۲۴ چیزی در حدود ۱ میلیون دستگاه بوده است. این رقم معادل حدود ۵ درصد از کل بازار خودروهای کارکرده چین محسوب می‌شود.

این پدیده ارتباط مستقیمی با مازاد ظرفیت تولید در صنعت خودروی چین دارد. در چنین شرایطی، خودروسازان و نمایندگی‌ها برای تسریع گردش موجودی و بازگشت سرمایه، بخشی از خودروهای نو را با قیمت‌های پایین‌تر وارد بازار خودروهای کارکرده می‌کنند.

صادرات؛ مقصد اصلی خودروهای کارکرده صفر کیلومتر

بازارهای صادراتی در سال‌های اخیر به مهم‌ترین مقصد خودروهای کارکرده اما صفر کیلومتر چینی تبدیل شده است. آمارها حکایت از آن دارند صادرات این نوع مدل‌ها از ۱۵ هزار دستگاه در سال ۲۰۲۱ به ۴۳۶ هزار دستگاه در سال ۲۰۲۴ افزایش یافته؛ پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۵ هم صادرات آنها از ۵۰۰ هزار دستگاه عبور کند.

برآورد فعالان بازار حاکی از آن است که ۷۰ تا ۸۰ درصد خودروهای کارکرده صادرشده در واقع همان خودروهای صفر کیلومتر هستند که از مسیر غیرمستقیم راهی بازارهای خارجی می‌شوند.

ریسک‌ها و تبعات داخلی و خارجی

این روند با ریسک‌های متعددی همراه است. در بازار داخلی، عرضه گسترده خودروهای تقریباً نو از مسیر خودروهای کارکرده باعث تضعیف سیستم قیمت‌گذاری نمایندگی‌های رسمی شده است. در بازارهای خارجی نیز بسیاری از این خودروها بدون بومی‌سازی فنی یا پوشش رسمی خدمات پس از فروش صادر می‌شوند.

به گفته ناظران صنعتی، مشکلاتی مانند عدم دسترسی به خدمات تعمیر و نگهداری، اختلال در عملکرد نرم‌افزارها و نبود پشتیبانی باتری، نارضایتی خریداران خارجی را به دنبال داشته است. نکته مهم اینکه این نارضایتی‌ها نه تنها متوجه صادرکنندگان، بلکه به ‌طور مستقیم اعتبار برندهای خودروسازی چین را در سطح جهانی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

مقررات جدید؛ مسئولیت‌پذیری خودروسازان شرط صادرات

در واکنش به این وضعیت، چهار نهاد دولتی چین به رهبری وزارت بازرگانی به صورت مشترک مقررات جدیدی برای صادرات خودروهای کارکرده تدوین کرده‌اند. بر اساس این مقررات، از اول ژانویه ۲۰۲۶ هر خودرویی که حداکثر تا ۱۸۰ روز پس از ثبت اولیه صادر شود، باید حتماً گواهی خدمات پس از فروش از سوی خودروساز داشته باشد.

این گواهی باید شامل اطلاعات کامل خودرو، مقصد صادراتی و مهر رسمی خودروساز باشد. هدف از این اقدام، اتصال مستقیم مجوز صادرات به تعهد رسمی خودروساز در قبال خدمات پس از فروش است.

ممنوعیت نیست، اما عبور سخت‌تر می‌شود

این مقررات صادرات خودروهای کارکرده را ممنوع نمی‌کند، اما آستانه‌های نظارتی و الزامات اجرایی را به طور محسوسی افزایش می‌دهد. به این ترتیب، از ابتدای سال ۲۰۲۶ صادرات خودروهای کارکرده، به‌ویژه خودروهای صفر کیلومتر، تنها در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که با مسئولیت‌پذیری رسمی خودروسازان همراه باشد.

این تصمیم نشان می‌دهد چین در کنار توسعه سریع صنعت خودرو و خودروهای برقی، به دنبال سامان‌دهی پایدار بازار، حفظ اعتبار جهانی برندها و ایجاد شفافیت در زنجیره فروش و صادرات خودرو است؛ مسیری که می‌تواند تأثیر قابل ‌توجهی بر بازار جهانی خودرو و موتورسیکلت در سال‌های آینده داشته باشد.