نگاهی به روند پرفراز و نشیب صادرات خودروی چین به روسیه؛ دیگر خبری از پول آسان نیست

بازار خودروی روسیه که تا همین چند ماه پیش، سودآورترین مقصد برای خودروسازان چینی بود، حالا به سرعت در حال از دست رفتن است. بازاری که پیشتر هر خودروی صادراتی برای شرکت‌های چینی ده‌ها هزار یوان سود به همراه داشت، اکنون به خاطر سیاست‌های سخت‌گیرانه مسکو و افت تقاضا، به یکی از چالش‌ بر انگیز ترین بازارها تبدیل شده است.

سقوط ۵۸ درصدی صادرات خودرو چین به روسیه

به گزارش آخرین خودرو، بر اساس داده‌های انجمن خودروهای سواری چین (CPCA)، از ابتدای سال تا پایان سپتامبر ۲۰۲۵، مجموع صادرات خودروهای کامل چین به روسیه برابر با ۳۵۷‌ هزار و ۷۰۰ دستگاه بوده؛ رقمی که نشان‌دهنده افت ۵۸ درصدی نسبت به سال گذشته است. این سقوط سنگین باعث شده روسیه دیگر بزرگ‌ترین بازار صادراتی خودروسازان چینی نباشد.

بزرگ‌ترین مقصد صادراتی خودروهای چینی کجاست؟

در حد فاصل ماه‌های ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۵، مکزیک با ۴۱۰‌ هزار و ۷۰۰ دستگاه مقصد اصلی خودروهای صادراتی چین بوده و در جایگاه نخست قرار دارد. جالب اینکه پس از مکزیک، امارات متحده عربی با ۳۶۷‌ هزار و ۸۰۰ دستگاه در جایگاه دوم ایستاده است. روسیه که دو سال پیاپی مقصد شماره یک خودروهای چینی بود، اکنون به رتبه سوم سقوط کرده است.

چگونه روسیه به بزرگ‌ترین بازار خودروهای چینی تبدیل شد؟

پیش از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، برندهای چینی سهم محدودی از بازار روسیه را در اختیار داشتند. بر اساس داده‌ها، در سال ۲۰۲۱ مجموع فروش برندهای چینی در این کشور تنها ۱۱۵‌ هزار و ۷۰۰ دستگاه بود. این رقم معادل تقریباً ۷ درصد از بازار روسیه در آن مقطع می‌شود.

اما با شروع جنگ، تحریم‌های گسترده غرب باعث شد خودروسازان اروپایی، آمریکایی، ژاپنی و کره‌ای از بازار روسیه خارج شوند. این خلأ بزرگ، فرصتی بی‌سابقه برای خودروسازان چینی ایجاد کرد. در سال ۲۰۲۲ صادرات خودرو چین به روسیه به ۱۶۳‌ هزار دستگاه رسید؛ اما در ۲۰۲۳ جهشی حیرت‌انگیز رخ داد و صادرات مدل‌های چینی به روسیه به یکباره به ۹۵۰‌ هزار دستگاه افزایش یافت. این روند در سال ۲۰۲۴ هم ادامه پیدا کرد و چین با صادرات یک میلیون و ۱۵۸‌ هزار دستگاه، روسیه را به بزرگ‌ترین بازار هدف برای صادرات خودرو تبدیل نمود.

افزایش سنگین مالیات‌ها و مسدود شدن مسیرهای خاکستری در روسیه

در اکتبر ۲۰۲۴، دولت روسیه هزینه بازیافت خودروهای وارداتی را ۷۰ تا ۸۵ درصد افزایش داد. برای نمونه، هزینه بازیافت خودروهای کارکرده با موتور ۲ تا ۳ لیتر و عمر بیش از سه سال، از ۱.۳ میلیون روبل (حدود ۱۶‌ هزار دلار) به ۲.۳۷ میلیون روبل (حدود ۲۹‌ هزار و ۳۰۰ دلار) رسید. این افزایش ناگهانی عملاً حاشیه سود واردکنندگان و نمایندگی‌های خودروهای چینی را از بین برد.

در ژانویه ۲۰۲۵ نیز تعرفه واردات خودرو به روسیه، ۲۰ تا ۳۸ درصد افزایش یافت. این موضوع قیمت تمام‌شده خودروهای چینی را به میزان قابل توجهی افزایش داد، چیزی که نتیجه آن سوختن برگ برنده و از بین رفتن مزیت اصلی آنها بود.

پس از آغاز جنگ، بسیاری از خودروسازان چینی با استفاده از «مسیرهای خاکستری» خودروهای نو را از کشورهایی مانند قزاقستان به عنوان «خودروی کارکرده صفر کیلومتر» دوباره وارد روسیه می‌کردند تا از مالیات‌های سنگین فرار کنند. اما از آوریل ۲۰۲۴، روسیه این مسیر را نیز بست و ورود خودرو از کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا تنها با پرداخت مابه‌التفاوت مالیات‌ها مجاز شد. این اقدام هم قیمت‌ها را بالا برد و هم ضعف جدی خدمات پس از فروش خودروهای بدون نمایندگی رسمی را آشکار کرد.

بحران اقتصادی روسیه؛ تقاضا در بازار خودرو یخ زده است

بانک مرکزی روسیه برای مهار تورم، نرخ بهره پایه را به ۲۱ درصد رسانده و نرخ وام خودرو برای خریداران به حدود ۳۰ درصد افزایش یافته است. در نتیجه میانگین قیمت خودرو در بازار روسیه به ۳.۳۵ میلیون روبل (حدود ۴۱‌ هزار و ۴۰۰ دلار) رسیده و تقاضای مصرف‌ کنندگان به‌ شدت کاهش پیدا کرده است.

همچنین با فروکش ‌کردن تنش‌های جنگی، شرکت‌های بزرگ مانند تویوتا، رنو، هیوندای و کیا نیز برنامه بازگشت به بازار روسیه را اعلام کرده‌اند. این موضوع باعث شده بسیاری از خریداران روس در حالت «صبر و انتظار» باقی بمانند و خرید خودروی چینی را به تعویق بیندازند.

فروپاشی شبکه نمایندگی‌های چینی در روسیه

در سه ‌ماهه نخست سال ۲۰۲۵، در مجموع ۲۷۴ نمایشگاه خودرو در روسیه تعطیل شدند که ۲۱۳ مورد آن مربوط به برندهای چینی بود؛ یعنی نزدیک به ۸۰ درصد کل تعطیلی‌ها.

شرکت‌های بزرگ نیز در حال کاهش فعالیت هستند. برای مثال، شرکت چری در گزارش عرضه سهام خود در هنگ‌ کنگ اعلام کرد که به دلیل کاهش حاشیه سود ناشی از افزایش هزینه بازیافت خودروهای وارداتی، قصد دارد در سال ۲۰۲۵ مقیاس فعالیت خود در روسیه را کاهش دهد و حتی در آوریل ۲۰۲۵ بخشی از دارایی‌ها و شبکه فروش خود را در این کشور فروخته است. چری همچنین برنامه دارد تا ۲۰۲۷ به تدریج برندها و کانال‌های توزیع خود در روسیه را کاهش دهد.

بازار روسیه که تا دیروز موتور محرک صادرات خودرو چین بود، اکنون به یک منطقه پرخطر تبدیل شده است. ترکیبی از سیاست‌های سخت‌گیرانه، مالیات‌های سنگین، بسته‌ شدن مسیرهای خاکستری، بحران اقتصادی و بازگشت احتمالی برند های جهانی، باعث شده دوران «پول آسان» خودروسازان چینی در روسیه به پایان برسد. این تحولات بدون شک مسیر آینده خودروسازان چینی را در بازارهای جهانی تغییر خواهد داد.